Kookt koud water sneller?

Het verhaal gaat dat koud water sneller zou koken dan warm water. Maar is dat ook zo? (Het korte antwoord: nee.) In dit artikel behandelen we deze kwestie in vier deelvragen:

1. Hoe zit het: kookt koud water sneller of niet?
2. Waar komt dit verhaal dan vandaan?
3. Bij welke voedingsmiddelen is het toch beter te starten met koud water?
4. En bij welke voedingsmiddelen is kun je beter met warm water beginnen?

1. Hoe zit het: kookt koud water sneller of niet?

Om water te verwarmen is energie nodig. Hoe meer het water verwarmd moet worden, hoe meer dat is. De hoeveelheid energie die je toevoegt is de hele tijd ongeveer gelijk. Je gasfornuis gaat immers niet harder branden als je er een pan met koud water op zet. Het duurt dus langer voordat koud water aan de kook is dan wanneer je met warm water begint.

Je kunt het ook nog eenvoudiger uitleggen. Het koude water moet eerst opwarmen voordat het even warm is als het water dat uit je warme kraan komt. Dat kost tijd, en dus is koud water aan de kook brengen niet sneller. Koud water kan het warme water niet inhalen.

2. Waar komt dit verhaal dan vandaan?

Er zijn twee redenen waarom dit verhaal nog steeds rondgaat. Beiden behandelen we hieronder.

2.1 Koud water warmt sneller op dan warm water

Stel: je hebt twee precies even grote pannen op twee dezelfde pitten op je fornuis. In pan 1 zit 1 liter koud water (temperatuur: 20 graden Celsius), in pan 2 zit 1 liter warm water (70 graden). Water kookt overigens bij 100 graden.

Nu zet je beide pitten even hoog aan. Het water in pan 1 is sneller 10 graden opgewarmd dan het water in pan 2. Hoe is dat mogelijk? Er zijn twee redenen:

Warmteoverdracht is sneller bij een groter temperatuurverschil. Dus: een koude pan op een hete pit neemt meer warmte op dan een warme pan op een hete pit.

(Enkel voor de scheikundig geïnteresseerden) De warmtecapaciteit van water neemt namelijk een (klein) beetje toe met de temperatuur. Hoe warmer het water, hoe meer energie er dus nodig is om het verder te verwarmen. Dat effect is echter verwaarloosbaar ten opzichte van de minder efficiënte warmteoverdracht bij een lager temperatuurverschil.

Echter: vanaf het moment dat pan 1 even warm is geworden als pan 2, is er geen verschil meer. Beide pannen zijn precies gelijk. Hoe snel ze aan de kook komen dus ook.

Conclusie: koud water warmt sneller op dan warm water, maar zal het nooit inhalen.

2.2 Warm water bevriest eerder dan koud water

Je zou het wellicht denken, maar water bevriezen is niet precies het omgekeerde van water aan de kook brengen. Deze keukenmythe heeft met dit artikel over water koken dus niet zoveel te maken. Daarom hebben we er ook een apart artikel aan gewijd: waarom bevriest warm water sneller dan koud water?

3. Bij welke voedingsmiddelen is het toch beter te starten met koud water?

Het kan dan wellicht iets langer duren, maar er zijn in de keuken voldoende goede redenen om niet altijd met warm water te beginnen als je iets wilt koken. Dat geldt voor aardappelen en andere stevige groente, waarbij anders de buitenkant eerder gaar is dan de binnenkant. Ook peulvruchten kun je het beste vanuit koud water koken. Ten slotte is het ook aan te raden om eieren te koken vanuit koud water (al heeft vrijwel iedereen daar zijn eigen methode voor). Zo heb je namelijk de minste kans op gesprongen eieren.

4. En bij welke voedingsmiddelen is kun je beter met warm water beginnen?

Er zijn ook sommige voedingsmiddelen die beslist met warm of zelfs kokend water moeten beginnen. Het gaat dan om bladgroenten en andere groente die kort gekookt moet worden, om te voorkomen dat het papperig wordt. Om diezelfde reden moet je pasta en rijst altijd pas toevoegen als het water kookt.

Hoe het aan de kook komt is een ander verhaal. Begin vooral met warm water, want dat is sneller en bovendien zijn de meeste cv’s en/of boilers minstens zo efficiënt als het gemiddelde fornuis. Al helemaal als je een Quooker hebt.

---

Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is vermenigvuldiging verboden.

---