Hoewel we op GroenteGroente.nl ook andere zaken behandelen, spelen groentes op onze website duidelijk de hoofdrol. Hieronder vind je iedere groente die wij bespreken. Het overzicht is alfabetisch gerangschikt. Simpelweg op de afbeelding klikken en je komt op de juiste pagina terecht. Of lees hieronder verder om meer te ontdekken over de speciale groep eetbare planten die we groente noemen.
Groentes en de mens
Voor zover bekend zijn mensen al sinds mensenheugenis omnivoren geweest: we eten dieren, maar ook planten. In die zin zou je kunnen zeggen dat groente altijd al deel uitmaakte van ons dieet, maar dat is niet helemaal juist.
Onze huidige definitie van groente bestaat waarschijnlijk pas enkele honderden jaren. De mens legde daar zo’n 12.000 jaar geleden de basis voor met het begin van landbouw. De eerste planten werden toen gedomesticeerd, oftewel verbouwd. Ironisch genoeg heeft dat uiteindelijk niet betekend dat we meer planten zijn gaan eten. Eerst nam het aantal verschillende soorten planten in ons dieet af. Want waarom zou je tientallen verschillende bladgroentes eten als spinazie snel groeit en goed te verbouwen is? En waarom zou je verschillende soorten spinazie eten als er één soort het beste groeit?
Daarna nam ook nog eens de hoeveelheid groente die we aten af, bijvoorbeeld omdat we ook heel goed werden in het houden van dieren, en later ook omdat de Industriële Revolutie veel meer verschillende soorten voedsel beschikbaar maakte. Groente speelt tegenwoordig in menig dieet niet meer dan een bijrol.
Dat komt ook omdat onze definitie van groente anders is geworden.
Wat is groente?
Groente is het eetbare gedeelte van een plant; een plant die de mens als voedsel dient? Nee. Hoewel het logisch klinkt, is die definitie veel te breed. In het dagelijks taalgebruik is een groente het eetbare gedeelte van een plant dat niet:
- Een zaad is (zoals bijvoorbeeld graan);
- Een fruit is (zie voor meer informatie ons artikel Wat is het verschil tussen groente en fruit?);
- Een kruid is.
(Overigens is er geen verschil in betekenis tussen de woorden groenten en groentes. Dat is simpelweg een kwestie van persoonlijke voorkeur. Op GroenteGroente.nl schrijven we het meervoud van groente vaak met een –s.)
Wat is dan wel groente? Zie voor het volledige overzicht van de soorten die we op GroenteGroente.nl bespreken de lijst aan het begin van dit artikel. Je kunt ook een indeling van soorten groentes maken om een vollediger beeld te krijgen.
Soorten groentes
Groentes kun je op verscheidene manieren indelen. Enkele gebruikelijke voorbeelden bespreken we hieronder.
1. Indeling naar de soort gewas en/of groeiwijze
Dit is de meest gehanteerde manier om groentes in soorten in te delen. Dat is ook wel terecht, want niet enkel is dit in de meeste gevallen een eenvoudige manier om ze op uiterlijk te sorteren, maar ook delen de groentes in de onderstaande categorieën veel eigenschappen in de keuken, waaronder smaak, bereidingswijze en toepassingen.
Overigens is er voor gekozen om, waar nodig, de culinaire indeling te laten prevaleren. Zo is bijvoorbeeld taugé een soort boon en zijn koolrabi en koolraap beiden koolgewassen, maar is het logischer om deze bij respectievelijk de kiemgroentes en de knolgewassen in te delen in het onderstaande overzicht.
Bladgroentes
Bladgroentes zijn onder andere: andijvie, lamsoor, postelein, raapstelen, radicchio, rucola, sla (onder andere kropsla, lollo rosso, eikenbladsla, ijsbergsla), snijbiet spinazie, veldsla, witlof en zeekraal.
Bladgroentes worden gewoonlijk gegeten om hun bladeren en soms stengeldelen. De meeste soorten hoeven slechts kort te worden gekookt, of worden zelfs rauw geconsumeerd. De smaak is zelden erg uitgesproken.
Bolgewassen
Als we het over bolgewassen als groente hebben, gaat het eigenlijk enkel over uiensoorten: bieslook, bosui, knoflook, lente-ui, prei, sjalot, ui (gele, groene, rode, witte) en zilverui.
Peulvruchten en bonen
Peulvruchten en bonen zijn onder meer: bruine bonen, doperwten, haricots verts, kapucijners, kidneybonen, kikkererwten, kousenband, linzen, peultjes, snijbonen, sperziebonen, spliterwten, sugar snaps, tuinbonen, witte bonen en zwarte bonen.
In de keuken verschillen de toepassingen en smaak van deze uitgebreide groep behoorlijk. Wel geldt dat ze vrijwel nooit rauw geconsumeerd worden. Dat heeft ook een goede reden, want peulvruchten zijn rauw een licht giftige groente.
Eetbare bloemen
Deze indeling is niet bijzonder gebruikelijk, maar artisjok, bloemkool, broccoli en kardoen zijn eigenlijk eetbare bloemdelen. Ook courgettebloemen en bloemen die worden gebruikt ter garnering, zoals madeliefjes, Oost-Indische kers, rozenblaadjes en viooltjes, kunnen hieronder worden geschaard.
Kiemgroents en spruitgroentes
Hieronder vallen onder meer alfalfa, taugé, tuinkers en nog diverse spruiten en kiemen van groentes die vaker volgroeid worden geconsumeerd, zoals bietenkiemen, broccolikiemen, de kiemen van vele soorten granen, linzen, rode koolkiemen en radijskiemen.
In de keuken worden kiemgroentes en spruitgroentes vaak vooral om de textuur gebruikt, en soms ook voor de smaak. Het zijn meestal zeer gezonde groentes, die weinig tot geen bereiding nodig hebben.
Knolgewassen en wortelgroentes
Deze groep omvat onder meer: aardpeer, bospeen, knolselderij, koolraap, koolrabi, meiraapjes, pastinaak, radijs, rammenas, rettich, rode biet, schorseneren, waspeen, winterpeen en zoete aardappel.
De verschillende soorten wortels kennen in de keuken vrijwel dezelfde toepassingen. Voor het overige is dit een behoorlijk diverse groep, die toch vooral in plantkundig opzicht veel eigenschappen deelt.
Kolen en koolsoorten
Onder de koolsoorten vallen onder andere: bimi, bloemkool, boerenkool, broccoli, Chinese kool, paksoi, rode kool, romanesco, savooiekool, spitskool, spruitjes, witte kool en zuurkool.
Paddenstoelen
Paddenstoelen zijn feitelijk niet eens planten, maar ze worden vaak als een soort groente bereid en gegeten. Daarom hebben we ze ook in dit overzicht gezet. Eetbare paddenstoelen zijn onder meer: cantharel, champignons, eekhoorntjesbrood, oesterzwam, portobello, shiitake en truffel.
Stengelgewassen
In deze categorie vallen onder meer: artisjok, asperge, bleekselderij, kardoen, rabarber en venkel.
Soms worden deze soorten ook ingedeeld bij de bladgewassen, maar het zijn echt specifiek de stengels (en bij de artisjok en kardoen de onvolgroeide bloemen, zie ook hierboven) die we eten. Daarom is een aparte categorie voor deze groentes logischer.
Vruchtgroentes
Onder de vruchtgroentes verstaan we onder andere: aubergine, augurk, courgette, komkommer, maïs, paprika, pompoen, sopropo, tomaat en okra.
Het is ook mogelijk deze vruchtgroentes te beschouwen als fruit. Omdat we deze vruchten echter meestal bereiden als groente is daar niet voor gekozen. Zie voor meer informatie ook ons artikel Wat is het verschil tussen groente en fruit?.
2. Indeling naar kleur
Soms worden groentes ook gesorteerd naar kleur. Onder andere voedingsconsulenten maken soms dit onderscheid om zo op een eenvoudige manier te kunnen variëren met je voedselinname; de voedingswaarde blijkt namelijk dan behoorlijk anders te zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: groene groente, witte groente, rode, gele of oranje groente, paarse groente, enzovoorts.
3. Indeling naar voedingswaarde
Naast de ruwe verdeling in kleur kun je natuurlijk ook specifieker naar de voedingswaarde kijken. Zie hiervoor het kopje Groente en gezondheid.
4. Indeling naar soort keuken
Elke keuken gebruikt weer z’n eigen groentes en combinaties daarvan. Soms is dat effect zo sterk dat je van bepaalde soorten zegt dat die typisch voor een bepaalde keuken zijn. Enkele groepen en keukens die we onderscheiden:
- Mediterrane groentes (omvat onder andere Franse, Griekse, Italiaanse, Provençaalse, Spaanse en Turkse groentes). Enige typische voorbeelden hiervan zijn: artisjok, aubergine, courgette, knoflook en diverse andere uiensoorten en tomaat.
- Aziatische of Oosterse groentes (Chinese, Indiase, Indonesische, Indische, Japanse en Thaise groentes). In deze keukens worden diverse koolsoorten gebruikt, okra, paksoi, rettich, eetbare paddenstoelen als shiitake en oesterzwammen, sopropo, taugé en vele peulen.
- En nog diverse andere soorten: natuurlijk (Oud-)Hollandse of Belgische, maar ook exotische als de Noord-Afrikaanse of Marokkaanse, Mexicaanse en Surinaamse groentes worden onderscheiden.
5. Indeling naar bereidingswijze
Vanzelfsprekend kun je groentes ook indelen naar de wijze van bereiden. We vinden echter dat de enige echt logische indeling is om groentes die rauw gegeten worden te scheiden van groentes die (meestal) eerst bereid moeten worden. Zie daarvoor ons artikel Is rauwe groente gezond?
6. Vergeten groentes
Zoals we in de inleiding van dit artikel al bespraken, is er al sinds de mens groentes verbouwt een trend waarbij het aantal soorten groentes dat wordt geteeld afneemt. Niet enkel wordt daarbij het aantal variëteiten van specifieke groentes minder, maar er worden zelfs complete soorten niet meer geteeld.
Dergelijke groentesoorten noemen we ook wel vergeten groenten. Dat kunnen zeldzame varianten zijn, zoals blauwe aardappels, of vrijwel onbekende planten, zoals melde. Zie voor meer informatie ons artikel over Vergeten Groenten.
7. Seizoensgroenten
We zijn van vele groentes tegenwoordig gewend dat ze jaarrond in de supermarkt verkrijgbaar zijn – en in veel gevallen nog vers ook. Hoewel dat voor de meeste koks erg aangenaam is, heeft dit ook een keerzijde. Het komt namelijk regelmatig voor dat dergelijke groentes uit verre oorden moeten worden ingevlogen, of dat ze hartje winter in een verwarmde kas in Nederland worden geteeld. Dat kan behoorlijk negatieve milieueffecten hebben.
Daarom kan het nuttig zijn te kijken welke groentes er in het seizoen zijn. Ook omdat dit voor diezelfde kok een leuke manier is om gedurende het jaar te kunnen variëren. Op GroenteGroente.nl hebben we een uitgebreid overzicht van welke groentes er in welke maand in het seizoen zijn. Zie voor meer informatie onze overzichtspagina: Seizoensgroenten.
Groente en gezondheid
Groentes zijn reuzengezond. Het voedingsadvies is om twee ons per dag te eten, maar met elk nieuw onderzoek lijkt het aannemelijker dat er ook vanaf die ondergrens geldt: hoe meer, hoe beter.
Er zijn overigens wel belangrijke onderlinge verschillen. Een voorbeeld: indelingen die vaak worden gemaakt zijn onder andere:
- Nitraatrijke groentes,
- Vochtafdrijvende,
- Eiwitrijke,
- IJzerhoudende/ijzerrijke,
- Vezelrijke of juist vezelarme,
- Laxerende,
- licht verteerbare,
- Koolhydraatrijke,
- Caloriearme,
Op GroenteGroente.nl hebben we hier (nog) geen overzicht van. Wel hebben we op een rijtje gezet wat de meest gezonde groentes zijn. Zie daarvoor ons artikel De top 10 van gezondste groenten.
Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is vermenigvuldiging verboden.