Uien zijn een gezonde, goedkope en populaire smaakmaker in tal van gerechten over de hele wereld. Je vindt ze terug in een Italiaanse pastasauzen, in Indiase curry’s en chutneys, in Duitse stoofschotels en in Indonesische nasi’s. Vaak worden er andere soorten uien gebruikt, ieder met hun eigen bereidingswijze.
In dit artikel zullen we de ui uitgebreid behandelen. Dat doen we in drie punten:
1. Schoonmaken en snijden of snipperen
Er zijn talloze verschillende soorten uien. Gewone gele of groene, witte, rode, Cevenne-ui, Spaanse ui, enzovoorts. De smaak van al deze verschillende soorten is zeer anders, maar de opbouw niet. Ze hebben allemaal een papierachtige schil en rokken aan de binnenzijde. Het onderstaande is dus van toepassing op allerhande soorten uien.
Uien schoonmaken begint met het verwijderen van de buitenste papierachtige schil en eventueel de schil daaronder indien deze bruin verkleurd is. Vervolgens kun je de ui snijden of snipperen. Gebruik hiervoor een goed, scherp mes. Verwijder het bovenste stukje van de ui, maar laat het onderste gedeelte (waar je vaak nog wat worteltjes ziet) nog even zitten. Zo voorkom je namelijk dat de ui uit elkaar valt tijdens het snijden. Hoe je verder gaat is afhankelijk van het gerecht waarvoor de ui is bestemd. Je kunt de ze in ringen snijden, of halve ringen, of in partjes (van boven naar beneden insnijden, zodat je kwarten, achtsten en dergelijke krijgt).
Het meest gebruikelijk is echter snipperen. Snijd de ui daarvoor eerst van boven naar beneden in partjes, en daarna overdwars in ringen, zodat er blokjes ontstaan. Het kontje gooi je daarna weg. Grote uien kun je beter eerst nog halveren in de lengterichting (parallel aan het snijvlak).
- Tip: een ui snijden zonder te huilen? Spoel de ui vlak voor het snijden even af onder de koude kraan. Het gebruik van een echt scherp mes helpt ook, omdat het meeste vocht (dat je ogen doet tranen) vrijkomt als je het mes door de ui heen moet drukken in plaats van snijden.
2. Bereiden: hoe moet je uien klaarmaken?
Je kunt uien fruiten, bakken of stoven, frituren, in de oven bereiden, er soep van trekken en ze zelfs rauw door salades verwerken. Hieronder bespreken we elke bereidingswijze apart.
2.1 Uien fruiten
Je komt het in vele recepten tegen: uien fruiten. Maar wat is het nu precies? Fruiten is een kooktechniek waarbij je iets op laag vuur gaar laat worden zonder te bruinen. Op deze manier klaargemaakte uien zijn ideaal voor verdere verwerking in bijvoorbeeld stoofschotels. Snipper de ui en zet deze in een pan op laag vuur aan met wat boter of olijfolie. Roer vaak, zodat de uien niet bruin worden. Ze zijn gefruit zodra ze goudgeel en glazig zijn.
2.2 Uien bakken of stoven en karamelliseren
Gekaramelliseerde uien zijn een heerlijk bijgerecht of garnering bij bijvoorbeeld aardappelpuree of een stukje vlees. Bak hiervoor eerst de grof gesnipperde of in halve ringen gesneden uien aan op hoog vuur met wat boter totdat ze bruin zijn. Voeg dan een klein scheutje bouillon toe en laat de uien op laag vuur stoven totdat ze mooi zacht en gaar zijn. Afmaken met wat peper en zout. Voor een iets zoeter resultaat kun je een schepje suiker meebakken. Zo kunnen de gestoofde uien ook iets mooier karamelliseren.
2.3 Frituren
Gefrituurde uien zijn lekker als bijgerecht of gewoon als snack. Zet de frituur aan op 180 graden. Snijd grote uien in ringen van 2-3 millimeter dik. Zet een bakje met twee gekluste eieren en een bakje met bloem of meel klaar. Haal de ringen eerst door de eieren, schud ze uit en haal ze dan door de bloem. Daarna kun je ze frituren. Frituur ze in enkele minuten mooi goudbruin en knapperig.
2.4 Uien in de oven bereiden
Een gesnipperde ui kan prima door allerhande ovenschotels heen, bijvoorbeeld een aardappelgratin met ui. Maar je kunt ook een eenvoudig voorgerecht met uien in de hoofdrol bereiden: een uientaartje.
- Recept 1: uientaartjes. Neem voor 4-6 personen 200 gram bloem, 150 gram roomboter, een pakje crème fraîche, een ei en 500 gram gewone uien. Ook heb je een aantal kleine bakvormpjes nodig. Snipper de ui in vrij grove stukken en stoof deze op de methode zoals beschreven onder punt 2 met 50 gram roomboter. Let op: de ui moet zacht en bruin zijn, maar niet knapperig! Dat kan zo 20-30 minuten duren. Kneed van 100 gram boter en de bloem het deeg. Voeg eventueel wat water toe als het deeg te korrelig blijft; het zou een mooie kneedbare bol moeten worden. Verwarm ondertussen de oven voor op 200 graden en vet de bakvormpjes in. Splits het ei. Spreid in elk van de bakvormpjes een dun laagje van het deeg uit. Meng de ui als deze klaar is met peper, zout , de crème fraîche en de eierdooier. Doe dit mengsel in het deeg in de bakvormpjes. Bestrooi dit desgewenst met een klein laagje belegen geraspte kaas en schuif de taartjes in de oven. Na 20-25 minuten zijn de taartjes mooi goudbruin en kun je ze serveren.
2.5 Uiensoep maken
Wat zacht gefruite ui is heerlijk als basis voor eenvoudige soepen zoals tomatensoep. Maar je kunt de ui ook in de hoofdrol zetten: uiensoep.
- Recept 2: uiensoep. Reken voor vier flinke kommen 600 gram uien, 2 blokjes groentebouillon, 50 gram roomboter, een laurierblad en twee kruidnagels. Fruit in dunne ringen gesneden ui in 20 minuten mooi zacht in de boter en bruin ze daarna nog heel even af. Voeg dan 1 liter water en de overige ingrediënten toe en laat de soep nog een klein halfuurtje rustig trekken. Vis daarna de laurier en de kruidnagels eruit. Voeg naar smaak zout en peper toe. Voor een klassieke manier van opdienen serveer je de soep dan met een sneetje brood met gegratineerde kaas, bijvoorbeeld Gruyère, die je kort onder de grill van de oven hebt gelegd.
2.6 Rauwe uien in salades verwerken
Ui kun je prima rauw eten, en dat is dan ook bij vele salades de bedoeling; denk bijvoorbeeld aan een salade niçoise. De ui voegt dan een licht scherpe, maar tegelijkertijd ook zoete toets toe. Toch stelt niet iedereen hier prijs op. Gebruik hiervoor dus een goed rijpe rode ui (of een bosuitje) en snipper die zeer fijn.
3. Tips en variaties
- Uien bewaren gaat prima buiten de koelkast. De houdbaarheid is tot wel enkele weken lang op een koele en donkere plaats. Uien invriezen is niet aan te bevelen, temeer daar uien het gehele jaar door uitstekend verkrijgbaar zijn in supermarkten en elders.
- Een beproefde toepassing naast eten is uien tegen verkoudheid gebruiken. Snijd een flinke ui doormidden en leg deze op een schaaltje naast je hoofdeinde. Je zult de hele nacht geen last van een verstopte neus hebben.
- Wanneer je een ui koopt moet je goed voelen of de ui nog stevig aanvoelt. Is dit niet het geval, dan kun je beter een ander exemplaar kopen.
Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is vermenigvuldiging verboden.
Natalie says
12 augustus 2019 at 10:09Bedankt voor de smakelijke tips over uien. Het karamelliseren kun je ook proberen met een scheut sojasaus. Mijn ervaring heeft me geleerd dat uien langer goed blijven wanneer je ze bewaart in papieren zakken en bij voorkeur gescheiden van de knoflook.
Margriet says
18 november 2018 at 18:17Ik heb een vraag. Onlangs heb ik uien gekookt samen met wortels. Ik had ze gewassen en gesneden gekocht. Na het koken zaten er draden aan de uien, had ik nog nooit gezien. Wel ontdekte ik dat niet alles gaar was. Maar die uiendraden…..