Pompoen bereiden: tips en recepten

Pompoen is een smakelijke, gezonde en zeer decoratieve vruchtgroente. Er bestaat een geweldige variatie aan soorten, en er zijn heerlijke recepten uit vele verschillende keukens van over de hele wereld. Daarom besteden we in dit artikel uitgebreid aandacht aan deze groente. Dat doen we in vier punten:

1. Inleiding: wat is pompoen voor groente?
2. Schillen, schoonmaken en snijden
3. Bereiden en recepten
4. Overige handige tips en leuke variaties

1. Inleiding: wat is pompoen voor groente?

‘Pompoen’ is eigenlijk een verzamelnaam van talloze verschillende soorten. Zelfs als je je beperkt tot de eetbare variëteiten zijn er vele tientallen: van de kleine patisson, niet meer dan een paar honderd gram, tot de tientallen kilo’s wegende reuzenpompoen (zie de afbeelding hieronder), en van de bolronde oranje pompoen tot de langwerpige flespompoen. Daarom bespreken we hieronder de meest algemene pompoensoorten en de belangrijkste eigenschappen en verschillen. Vervolgens gaan we nog in op de voedingswaarde en de verkrijgbaarheid. Maar eerst: hoe groeit een pompoenplant eigenlijk, en waar komen ze oorspronkelijk vandaan?

1.1 Groeiwijze en geschiedenis

Pompoenen zijn een vruchtgroente, die van oorsprong voorkomt in Midden- en Zuid-Amerika. Het is in feite niet één plantensoort, maar een heel geslacht (Cucurbita). Dat verklaart ook de enorme variatie van deze vruchtgroente. Bepaalde soorten zijn al zeer lang in cultuur, zoals C. pepo, waar bijvoorbeeld de archetypische oranje pompoen, de patisson, de spaghettipompoen, de courgette en tal van sierkalebassen onder vallen. Er zijn zelfs aanwijzingen dat C. pepo het oudste cultuurgewas is; volgens sommige bronnen werd de groente al meer dan tienduizend jaar geleden geteeld in het huidige Mexico. Dat zou zesduizend jaar eerder zijn dan bijvoorbeeld bonen en maïs.

Vanaf Midden- en Zuid-Amerika verspreidde de pompoenplant zich naar de Verenigde Staten en Canada, maar pas met de ontdekking van de Nieuwe Wereld door Columbus in 1492 raakte ook de rest van de wereld in aanraking met deze groente. Vanaf dat moment ging het snel. Tegenwoordig komen de landen waar de pompoenplant van nature voorkomt niet eens meer in de top 10 van grootste producenten wereldwijd. Landen zoals China, India, Rusland, de Verenigde Staten en Iran domineren zowel qua productie als qua consumptie.

1.2 Acht pompoensoorten: smaak, bereidingswijze, toepassingen en andere eigenschappen

Zoals gezegd bestaan er vele soorten eetbare pompoenen, die onderling verschillen in onder andere uiterlijk, smaak en toepassingen. Omdat je, overigens tot onze vreugde, tegenwoordig ook gewoon in de supermarkt al een hele sortering voor je kiezen krijgt, bespreken we hieronder de belangrijkste eigenschappen van acht algemeen voorkomende pompoensoorten: de oranje hokkaido, de gewone oranje pompoen, de flespompoen, de patisson, de spaghettipompoen, de kabocha, de muskaatpompoen en de Turkse muts.

1.2.1 Oranje hokkaido

Deze van oorsprong Japanse pompoensoort is tegenwoordig ook in Nederland zeer algemeen. Hij is vaak vrij klein, vanaf een halve tot circa drie kilo. Zowel het vruchtvlees als de schil is eetbaar. De hokkaido is één van de beste pompoenen die er te koop zijn. De smaak is mild, zacht maar ook vol, nootachtig en zoet. De structuur van het vruchtvlees is uitstekend, verfijnd maar toch stevig, beslist niet vezelig. Dat maakt de oranje hokkaido geschikt voor alle toepassingen, beslist niet alleen voor soep.

1.2.2 Gewone oranje pompoen

Je zou kunnen zeggen dat de gewone oranje pompoen een sterk merk is in onze contreien, maar het is helaas niet de smakelijkste pompoensoort die er te vinden is. Sterker nog, het is typisch zo’n pompoen die deze groente de naam van een soepgroente geeft. Zeker grotere exemplaren – deze soort kan tientallen kilo’s wegen – zijn slap van smaak, niet echt zoet en wat draderig van structuur. De schil is meestal niet echt eetbaar.

1.2.3 Flespompoen (butternut squash)

De langwerpige, fles- tot peervormige flespompoen, ook wel op z’n Engels butternut genoemd, heeft een crèmekleurige tot beige schil, die zeer glad is. Je kunt de schil eten, maar eventueel is die ook gemakkelijk te verwijderen met bijvoorbeeld een dunschiller. Het oranje, vlezige vruchtvlees is uitstekend van smaak: zoet en nootachtig, heerlijk in allerlei soorten gerechten. Tegen de algemene trend in zijn grotere en oudere exemplaren minstens even smakelijk als vroeg geplukte flespompoenen.

1.2.4 Patisson

De patisson is meer courgette dan pompoen. Alles van deze bisschopsmuts, of eigenlijk eerder een UFO-achtige discus met golvende randen, is eetbaar. De dunne gele, groene of witte schil, de amper ontwikkelde zaden en zaadlijsten (zie ook de afbeelding) en natuurlijk het zachte, welhaast romige vruchtvlees. Hoe kleiner, hoe beter. Qua smaak is de patisson ook erg nauw verwant aan de courgette.

1.2.5 Spaghettipompoen

Een spaghettipompoen heeft een langwerpige eivorm en heeft vaak een gladde witte tot gele schil, soms met decoratieve groene strepen in de lengterichting. Tot zover dus weinig opvallends. De naam heeft namelijk betrekking op het opmerkelijke vruchtvlees. Kook de vrucht in zijn geheel, afhankelijk van de grootte 20 tot 30 minuten, of halveer ‘m, verwijder de zaadlijsten en schuif hem voor een minuutje of 30 tot 40 tijd in de oven op zo’n 180 graden, eventueel met wat olie eroverheen. De vrucht is gaar als je er gemakkelijk een vork in kunt prikken. Schraap dan met je vork het vruchtvlees uit, langs de binnenkant van de schil. Het vruchtvlees valt zo uiteen in draadjes, precies zoals spaghetti. Pas wel op dat de groente niet overgaar wordt, want dan krijg je geen fijne afzonderlijke draadjes, maar allemaal klonten. De smaak is zacht en licht nootachtig en je kunt de sliertjes daadwerkelijk als een glutenvrije soort spaghetti, met een saus naar keuze. Of laat het afkoelen en gebruik het in een salade.

1.2.6 Kabocha

Net als de hokkaido is deze donkergroene pompoen met zijn kenmerkende smalle, lichtgroene strepen en vlekken van oorsprong Japans. Vaak zijn ze wel een stuk forser dan de hokkaido, maar toch ook uitstekend van smaak: vol en krachtig, nog zoeter, volgens sommigen als tamme kastanje, of als een kruising tussen een pompoen en een zoete aardappel (ook qua textuur). Naast het sappige, zachte helderoranje vruchtvlees is ook de dunne groene schil heerlijk eetbaar. De kabocha is één van de beste bewaarpompoenen, althans in die zin dat de smaak hooguit nog beter wordt als je langer wacht.

1.2.7 Muskaatpompoen (muskuspompoen)

De muskaat- of muskuspompoen is misschien wel de meest oorspronkelijke soort die in onze streken te verkrijgen is. Er zijn talloze varianten in de handel, maar de gebruikelijkste kweekvorm is een oranje afgeplatte bol met forse ribbels. Ze kunnen behoorlijk groot worden en hebben een dikke, vezelige schil die je gewoonlijk het beste kunt verwijderen. Het gele of oranje vruchtvlees is mild van smaak, vrij zoet en eveneens vezelig.

1.2.8 Turkse muts

Dit oude Franse ras heeft een typische tulbandachtige vorm, vandaar waarschijnlijk ook de naam. Veel mensen beschouwen de Turkse muts vanwege het decoratieve uiterlijk als een sierkalebas. Dat is misschien ook wel de beste toepassing van deze soort. Want hoewel de Turkse muts eetbaar is, is dat niet altijd een onverdeeld genoegen. Er zit relatief weinig vruchtvlees aan en de zoetige, iets nootachtige smaak is vaak wat slap, melig, zelfs waterig. Zeker niet onaangenaam, maar naar ons idee toch wel wat minder van kwaliteit dan bijvoorbeeld de oranje hokkaido of de kabocha. De vrij dikke, soms wratachtige schil kun je beter overslaan.

1.3 Voedingswaarde

Pompoenen zijn heel gezond. De voedingswaarde verschilt enigszins per soort, maar over het algemeen bevatten ze zeer weinig kilocalorieën (zo’n 25 per 100 gram), bijzonder veel vitamine A en redelijk veel vitamine C. Andere vitamines en mineralen zijn in kleine hoeveelheden aanwezig. Verder zijn pompoenen een prima bron van voedingsvezel. De pitten zijn trouwens echte voedingswaardebommetjes, met zeer hoge gehaltes aan goede vetten, mineralen, diverse vitamines en eiwit.

1.4 Verkrijgbaarheid

Pompoenen zijn uitstekend verkrijgbaar. Het oorspronkelijke seizoen liep hier van ruwweg oktober tot en met het einde van de winter, maar dat geldt allang niet meer. Wel is er in vooral oktober verreweg de meeste keuze als je graag met verschillende pompoensoorten wilt experimenteren. Ook gewoon in de supermarkt kun je dan tegenwoordig diverse soorten kopen.

Let er bij het kopen op dat de schil stevig is en er geen beschadigingen of zachte plekken zijn. Wil je de pompoen lang bewaren, kies dan een exemplaar waar nog ten minste vijf centimeter steel aanzit. Kies liever kleine dan grote exemplaren, want die zijn over het algemeen smakelijker.

Overigens zijn er in de herfst ook op tal van plaatsen (sier)kalebassen te koop. Die zijn niet geschikt voor consumptie (zie ook ons artikel Is bittere courgette giftig?).

2. Schillen, schoonmaken en snijden

Veel mensen denken dat het een heel werk is om een pompoen panklaar te maken. Dat komt omdat er heel wat misverstanden over bestaan. Bijvoorbeeld: moet je een pompoen schillen of niet? Het lijkt een lastige vraag, maar het antwoord is heerlijk simpel: nee, dat hoeft niet, want bijna iedere pompoenschil wordt lekker zacht bij het garen. Sommige pompoensoorten hebben zelfs een schil die dunner is dan die van een komkommer. Bij exemplaren die je hebt gekocht in de supermarkt of bij de groenteboer kun je je die moeite dus eigenlijk altijd besparen.

Alleen is niet iedereen fan van de schil. En bij zelf geteelde of erg grote exemplaren kan het verstandig zijn om het zekere voor het onzekere te nemen. Maar of je nu wel of niet wilt schillen, met het schoonmaken en snijden begin je altijd hetzelfde:

1. Was de pompoen eerst. Snijd dan de bol van steel tot onderkant in de helft. Leg er eventueel een handdoek onder, zodat de groente niet wegschiet als je kracht zet.
2. Schraap met een lepel de pitten en de vezelige, draderige massa met zaadlijsten eromheen weg. Snijd dan de helften in kleinere parten, net zoals een meloen.
3. Als je wilt schillen, is nu het moment. Van de partjes kun je namelijk heel gemakkelijk de schil vanaf snijden, zonder veel afval. Bij erg ribbelige schillen moet je gewoon wat smallere partjes maken. Alternatief kun je een dunschiller gebruiken, maar da’s niet altijd een sinecure.
4. Ten slotte kun je de partjes van de pompoen snijden in blokjes. Zo is de groente klaar voor gebruik!

Tip: bij een flespompoen zitten de zaadjes enkel in de verdikte buik, niet in de hals (zie de afbeelding bij punt 1.2.3 hierboven). Snijd ‘m dus eerst niet verticaal, maar horizontaal in tweeën: aan de ene kant het dikke bolvormige stuk, aan de andere kant het cilindervormige uiteinde. Start dan met de twee afzonderlijke stukken bij stap 1 hierboven. Let op dat de gladde schil glibberig kan zijn als je er een mes inzet.

De enige uitzondering op het bovenstaande stappenplan als je de groente wilt vullen. Maar dan moet je ook altijd de schil laten zitten, want de extra stevigheid zorgt dat de bol zijn vorm houdt bij het garen. Voor een gevulde pompoen was je de groente eerst. Vervolgens snijd je een kapje van de bovenkant af (niet te bescheiden, zodat het uithollen gemakkelijk gaat). Haal dan met een stevige lepel of spatel de zaden en draden uit het binnenste, zodat je de vulling erin kunt doen. Na de bereiding kun je het vruchtvlees op je bord op dezelfde manier als hierboven in partjes verdelen. Ook kun je dan, mocht dat nodig zijn, de zacht geworden schil buitengewoon eenvoudig verwijderen.

3. Bereiden en recepten

Voor de meeste Nederlanders is de pompoen een typische herfstgroente, maar de milde, zoetige smaak past ook perfect bij een pittige Indiase pompoensoep of in een kruidige Marokkaanse schotel. Deze groente is dan ook eigenlijk bijzonder veelzijdig, zeker als je met Japanse soorten zoals de hokkaido of de kabocha gaat koken. Zodoende onderscheiden we heel wat bereidingswijzen: koken, er pompoensoep van maken, grillen, in de oven klaarmaken, pompoenpuree bereiden, bakken, roerbakken of wokken en stomen.

Deze bereidingswijzen bespreken we hieronder apart, met tussendoor enkele van onze beste pompoenrecepten. Niet iedere pompoensoort die we onder punt 1.2 hierboven bespreken is geschikt voor alle manieren van bereiden. Dat zijn namelijk alleen de oranje hokkaido, de kabocha en de flespompoen. De gewone oranje pompoen, de muskaatpompoen en de Turkse muts gebruik je bij voorkeur louter voor soep of in (stoof)gerechten met tal van andere groentes en veel kruiden. De spaghettipompoen is alleen te gebruiken zoals we bij punt 1.2.5 beschrijven, en voor de toepassingen van de patisson verwijzen we je naar ons artikel over de courgette.

3.1 Koken

Snijd de groente in stukjes van gelijkmatige grootte, doe ze in een pan en voeg zoveel water toe dat de stukjes net onder staan. Doe er ook een snufje zout bij en breng het geheel aan de kook. Laat zachtjes doorkoken. Afhankelijk van de grootte van de stukjes en de pompoensoort duurt het ongeveer 10 tot 25 minuten tot de pompoen gaar is. Dat is het geval als je met een vork in de stukjes kunt prikken.

3.2 Pompoensoep maken

Pompoen is zeer populair als soepgroente. En dat is geen wonder, want je kunt er heel gemakkelijk en zonder extra toevoegingen zo een heerlijke soep van maken: zacht en vol, romig en voedzaam, maar tegelijkertijd caloriearm en licht verteerbaar. Plus: dankzij de aangename milde smaak van deze groente kun je eindeloos variëren met de overige smaakmakers, zoals kokosmelk, knoflook, pittige peper, gember, kerrie en andere lekkere kruiden, of andere groentes zoals paprika, wortel, zoete paprika… Kortom, daar kunnen we gemakkelijk een afzonderlijk artikel aan wijden, en dat doen we in de toekomst ook zeker. Tot die tijd op deze plaats drie basisrecepten voor pompoensoep die zo simpel maar toch ook zo smakelijk zijn als mogelijk.

• Recept 1: basisrecept pompoensoep. Voorgerecht voor vier personen. Neem 1 kleine ui of een sjalotje en fruit die in een flinke soeppan zacht maar niet bruin in wat olie of boter. Verwijder intussen van 1,5 kilo pompoen de zaden en zaadlijsten en snijd het vruchtvlees in kleine gelijkmatige blokjes. Voeg deze toe aan de ui. Doe er 2 blokjes groente- of kippenbouillon (voor in totaal 1 liter bouillon) en 750 ml water aan toe. Breng aan de kook en laat de pompoenstukjes in circa 15 minuten gaar worden. Pureer het geheel met een staafmixer. Als je de soep te dik vindt, voeg dan nog wat water toe. Afmaken met zout en peper naar smaak, en eventueel een scheutje room of kokosmelk bij het opdienen.
• Recept 2: pompoen-zoete-aardappelsoep. Voorgerecht voor vier personen. Maak de soep van recept 1 hierboven, maar gebruik in plaats van 100% pompoen bijvoorbeeld half-om-half pompoen en zoete aardappel (op gewichtsbasis; kan ook bijvoorbeeld 70%-30% zijn, net wat je voorhanden hebt). Stukjes van gelijke grootte hebben plezierig genoeg ongeveer dezelfde kooktijd nodig. Deze pompoensoep is wat zachter van smaak en wat zalvender of gladder van structuur. Zoete aardappel helpt ook om wat minder dikke soep mooi glad te houden.
• Recept 3: geroosterde pompoen-paprikasoep. Voorgerecht voor vier personen. Verwarm de oven voor op 200 graden. Maak 1,5 kilo pompoen schoon, verwijder zaden en zaadlijsten en snijd het vruchtvlees in grove blokjes. Neem twee (punt)paprika’s, verwijder ook de zaden en zaadlijsten en snijd de paprika in vier grote stukken. Neem 1 flinke ui, pel deze en snijd ‘m in vier partjes. Neem 2 tenen knoflook en pel ze. Doe alle groente bij elkaar op een brede ovenschaal of een bakplaat met bakpapier en rooster ze in ongeveer 25 tot 40 minuten zacht en gaar. Schep regelmatig door; olie toevoegen mag maar is niet nodig. Breng dan 1 liter groente- of kippenbouillon aan de kook in een soeppan. Nu kun je, naar smaak, eventueel een halve tl geroosterde paprikapoeder en/of cayennepeper of nootmuskaat en kaneel toevoegen. Doe daar vervolgens de geroosterde groentes bij en pureer de geroosterde pompoen-paprikasoep met een staafmixer. Op smaak brengen met peper en zout naar smaak, en eventueel wat kokosmelk of room.

Nog een algemene tip bij pompoensoep: als de schil niet te dik en hard is, laat ‘m dan gerust zitten voor soep. Hij wordt mooi zacht tijdens het garen, valt sowieso uiteen bij het pureren en draagt veel meer bij aan de kleur van de soep dan het vruchtvlees!

3.3 Grillen

De grillpan of barbecue is bij veel groentes een fijn hulpmiddel om ze eens op een andere manier klaar te maken. Ook bij deze groente is dat prima mogelijk. Zorg wel dat je niet te grote stukken gebruikt, want anders is roosteren gemakkelijker (zie punt 3.4 hieronder). Flespompoen is bij uitstek geschikt om te grillen, zoals in het recept hieronder.

• Recept 4: gegrilde flespompoen. Bijgerecht voor vier personen (of extra groente voor in een gevulde lauwwarme salade). Meng in een bakje een flinke scheut (olijf)olie met olijfolie, zout en andere kruiden, zoals wat cayennepeper of rozemarijn. Pers er twee teentjes knoflook boven uit. Laat een grillpan op temperatuur komen (halfhoog). Snijd intussen een middelgrote flespompoen, circa 750 gram, in plakken van 1 tot 1,5 centimeter dikte. Bestrijk de plakken met een klein beetje van de olie en grill ze ongeveer 5 minuten per kant of tot ze een mooi kleurtje hebben en zacht en gaar zijn. Tip: als je een grote hoeveelheid maakt of een kleine grillpan hebt, grill de plakken dan op hoge temperatuur enkele minuten tot je fraaie grillstrepen ziet, en gaar ze af in de oven op 200 graden, een minuutje of 10.

3.4 In de oven klaarmaken

Roosteren is een geweldige, supersimpele manier om pompoen intenser van smaak te maken, zoals we maximaal uitbuiten bij de geroosterde pompoensoep van recept 3 hierboven. Pompoen in de oven klaarmaken is dus absoluut een goed idee. Bij soorten met een eetbare schil (zie punt 1.2 hierboven) moet je die vooral ook laten zitten, want pompoen met schil krijgt in de oven een heerlijke extra smaakdimensie. Reken op een baktijd van ongeveer 25 tot 45 minuten op 180 of 200 graden. Een beetje olie over de groente is niet nodig, maar zorgt wel voor een extra intense, sappige smaak. In het bijzonder de nootachtige smaak van een flespompoen komt zo heel mooi naar voren.

• Recept 5: winterse geroosterde pompoen. Bijgerecht voor vier personen. Verwarm de oven voor op 200 graden. Snijd 800 gram pompoen in plakken of stukjes. Meng 2 of 3 el neutrale olie met wat zout, peper, 1 tl kaneel, 0,5 tl nootmuskaat, 0,5 tl kruidnagel en 1 el suiker. Doe de pompoenstukken in een ovenschaal en sprenkel de olie erover. Laat ongeveer 30 tot 40 minuten roosteren of tot de groente gaar is en een fraaie kleur heeft. Tussendoor enkele keren omscheppen. Met deze kruiden is dit een smakelijk bijgerechtje bij een winterse maaltijd.
• Recept 6: gevulde pompoen. Hoofdgerecht voor vier personen. Verwarm de oven voor op 200 graden. Neem vier middelkleine pompoenen, bijvoorbeeld fraaie ronde oranje hokkaido’s. Hol ze uit zoals hierboven bij punt 2 beschreven en doe ze 20 minuten in de oven. Kies het liefste een ovenschaal met hoge randen waar ze precies in passen. Houd de kapjes apart. Bereid intussen de vulling. Fruit 2 uien en 2 teentjes knoflook, beiden in kleine stukjes, aan in wat olie of boter. Voeg dan 2 selderijstengels en 1 rode paprika in blokjes toe en bak ze enkele minuten tot ze zacht zijn. Schep alles op een bord en bak in dezelfde pan 200 gram (half-om-half)gehakt of worstenvulling op hoog vuur in 5 minuten bruin; het hoeft nog niet gaar te zijn. Doe de groentes weer terug in de pan en voeg 50 gram rozijnen, 200 gram rijst en 1 blokje groente- of kippenbouillon plus 250 ml water toe. Kruid met flink wat peper, zout en 1 el oregano en 0,5 el tijm. Laat dit 10 minuten op middelhoog vuur koken tot de bouillon is opgenomen; voeg zo nodig nog wat extra vocht toe voor een smeuïg resultaat. Rooster intussen enkele handjes pijnboompitten in een apart pannetje, en voeg ze aan het einde van de 10 minuten bij de vulling. Haal de uitgeholde pompoenen uit de oven en schep de vulling erin. Dek af met de kapjes. Giet 1 blikje (400 gram) tomatenblokjes in de ovenschaal en schuif ‘m terug in de oven. Laat nog ongeveer 25 minuten garen tot de tomatensaus mooi is ingedikt en de gevulde pompoenen zacht en gaar zijn. Variatie: laat de kapjes weg en gratineer met een paar handjes geraspte oude kaas. Serveertip: met een eenvoudige salade.

3.5 Pompoenpuree bereiden

Pompoenpuree is een mild, kleurig en smakelijk bijgerecht, dat ook zonder extra kruiding harmonieert met tal van maaltijden. Het is heel eenvoudig te bereiden, eigenlijk net zoals soep maar dan voeg je simpelweg minder water toe. Het beste resultaat krijg je door de groente niet te koken, stomen of te stoven maar te roosteren of te grillen, omdat je dan maximaal veel controle hebt over de hoeveelheid vocht die je toevoegt – en dus over hoe dik je pompoenpuree wordt. Je kunt naar smaak variëren met de textuur: van grof (met een pureestamper) tot heel glad en fijn, zoals in het recept hieronder. En als je puree overhebt, kun je die supergemakkelijk invriezen, dus het is ook een ideale manier om pompoenrestjes in te verwerken!

• Recept 7: romige geroosterde pompoenpuree. Bijgerechtje voor vier personen. Verwarm de oven voor op 180 graden. Snijd 500 gram pompoen in stukjes en pel 1 flinke teen knoflook. Spreid de groentes uit over een bakplaat, olie toevoegen is niet nodig. Rooster de groentes in 35 tot 45 minuten gaar en zacht. Doe alles in een foodprocessor, keukenmachine of een bakje voor een staafmixer, voeg peper en zout naar smaak toe en mix tot je een gladde puree krijgt. Voeg voor een echt fluwelig resultaat ook een klontje boter en een scheutje room of kokosmelk toe. Of doe iets minder decadent en gebruik gewoon wat water of bouillon.

3.6 Bakken

Wil je graag wat extra smaakmakers toevoegen, dan is bakken een uitstekende manier. Reken op een bereidingstijd van circa 15 tot 25 minuten op middelhoog vuur, met regelmatig omroeren. Voeg eventueel ook wat vocht toe, zoals bouillon, om de groente even te laten stoven. Zo krijg je heel gemakkelijk een kruidig bijgerechtje naast wat andere groentes en bijvoorbeeld een stukje vlees of vis.

3.7 Roerbakken of wokken

Pompoen is een fijne slowcookgroente. Maar als je in een vlotte bui bent, leent deze groente zich ook prima voor wokken of roerbakken. Het zorgt voor een decoratief kleureffect en kan gecombineerd worden met de meest exotische smaken in bijvoorbeeld een oosterse roerbakschotel. Snijd het vruchtvlees in kleine blokjes of dobbelsteentjes (circa 1x1x1cm), en wok of roerbak ze een minuutje of 4 tot 6 tot ze net zacht zijn. Beetgaar is, zoals altijd bij een dergelijke maaltijd, het streven. Overgare stukjes worden namelijk al snel papperig, en dat is zonde.

3.8 Stomen

Stomen is ook voor pompoen een prima bereidingswijze die maximaal behoud van smaak- en voedingsstoffen gemakkelijk mogelijk maakt. Let wel op dat je een smakelijke soort gebruikt, zoals de oranje hokkaido, de flespompoen of de kabocha, want bij het stomen kun je geen extra smaakstoffen toevoegen – en dat is bij deze groente soms wel nodig. Snijd de groente in gelijkmatige stukjes en reken op een stoomtijd van ongeveer 15 tot 35 minuten.

4. Tips en variaties

• Van pompoen eet je zo een paar honderd gram per portie, maar het is niet altijd goed mogelijk om je portie heel precies te kiezen. Ieder exemplaar heeft immers weer een andere grootte en een ander gewicht. Gelukkig kun je ongebruikte stukken heel gemakkelijk bewaren (zie hieronder).
• Pompoenen bewaren is uitstekend mogelijk, want de pompoen is een echte bewaarkampioen. Een ongesneden, gaaf exemplaar blijft op een koele, donkere plaats zonder moeite een paar maanden goed. Check wel even zorgvuldig op beschadigingen voordat je ‘m voor langere tijd weglegt, want als er bijvoorbeeld een zachte plek of een gaatje in de schil zit wordt de houdbaarheid drastisch bekort.
• Een beschadigde of in stukken gesneden pompoen kun je daarom beter afdekken met wat vershoudfolie en in de koelkast bewaren. Daar blijft het vruchtvlees circa een week houdbaar. Is dat je te kort, dan kun je de pompoen invriezen. Blancheer de stukken vruchtvlees dan 2 tot 3 minuten en vries ze in. Zo blijft de groente minstens een half jaar goed.
• Heb je haast, of ben je gewoon in een luie bui? Tegenwoordig zijn op steeds meer plaatsen voorgesneden pompoenstukjes te koop, vers of uit de diepvries. Die zijn even gezond als verse hele pompoenen en prima van smaak. Wel betaal je er doorgaans wat meer voor, en echt lastig of problematisch voor de bereidingstijd is het schillen en snijden van een hele pompoen natuurlijk ook weer niet.
• Of pompoen groente of fruit is, is een verrassend algemene vraag. Voor ons is het een vruchtgroente: plantkundig gezien een vrucht, in de keuken een groente. Volgens sommige mensen kun je pompoen rauw eten, maar dat is toch een variatie die we je moeten afraden. Rauwe groente is echt niet per se altijd gezonder, en rauwe pompoenen strekken qua smaak (veel minder intens) en vooral qua textuur (zeer vezelig en hard) duidelijk minder tot aanbeveling dan het gegaarde product.
• Zelf pompoenen kweken is heel gemakkelijk, en vaak is de oogst van één plant al genoeg voor een flink gezin. Je hebt de keuze uit eindeloos veel verschillende soorten, dus ook de avontuurlijke moestuinier kan zijn borst natmaken. Als vuistregel geldt dat kleine rassen voller en zoeter van smaak zijn dan grote rassen.
• Let op dat niet alleen het uiterlijk, maar ook het oogstmoment van soort tot soort kan verschillen. Dat hoort eigenlijk op het zakje met zaden te staan. Zonder aparte vermelding kun je er vanuit gaan dat je een bewaarpompoen hebt. Die moet rijp geplukt worden. Dat herken je doordat het steeltje droog, hard en kurkachtig wordt, en doordat de pompoen stevig aanvoelt en hol klinkt als je erop klopt. Laat circa vijf centimeter van de steel zitten bij het oogsten, want daarmee vergroot je de bewaarbaarheid aanzienlijk. Rassen die vroeg geoogst moeten worden kunnen al geoogst worden wanneer ze nog niet groter zijn dan, zeg, een appel. Bewaarpompoenen zijn dan nog slap en flauw, maar de rest is juist heel jong op zijn best.
• Pompoenplanten zijn klimmers, waar courgettes meer bodembedekkers zijn. Maar verder lijken de planten heel veel op elkaar. Ook de bloemen. En net zoals bij courgettes zijn ze eetbaar!
• Heb je een pompoen waarvan de pitten (bijna) rijp zijn? Gooi ze dan niet zomaar weg. Bij een voldoende grote hoeveelheid kan het best de moeite waard zijn om de gezonde en smakelijke pitten schoon te maken en te gebruiken. Was ze af in een vergiet of zeef en rooster ze op een bakplaat met wat olie en grof zeezout. Op een temperatuur van 150 tot 180 graden duurt het zo’n 20 tot 30 minuten tot ze lichtbruin en gaar zijn. Roosteren in de koekenpan werkt ook; op matig vuur duurt dat meestal niet meer dan enkele minuten. Sprenkel ze vervolgens over bijvoorbeeld yoghurt, een salade, een (pompoen)soep, of snack ze gewoon lekker weg bij de borrel. Pellen is zelden nodig en eigenlijk altijd af te raden, want het is een heel karwei.

---

Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is vermenigvuldiging verboden.

---