Groente

Groente.nl

meer dan enkel groente

Afbeelding tomaten
Home » Groentes » Aardpeer bereiden: tips en variaties

Aardpeer bereiden: tips en variaties

AardpeerDe aardpeer of topinamboer is geen alledaagse groente, maar daarom niet minder smakelijk! In dit artikel bespreken we deze bijna vergeten groente uitgebreid. Dat doen we in vier punten:

  1. Inleiding: wat is aardpeer voor groente?
  2. Schillen, schoonmaken en snijden
  3. Bereiden en recepten
  4. Overige handige tips en leuke variaties.

1. Inleiding: wat is aardpeer voor groente?

De aardpeer is een zonnebloemachtige (Heliantus tuberosus), die oorspronkelijk uit Noord-Amerika afkomstig is. In Nederland blijkt deze groente ook uitstekend te groeien. Soms wordt hij zelfs als onkruid bestempeld. Boven de grond ontwikkelen aardperen stengels van wel drie meter hoog, en gele bloemen die duidelijk verwant zijn aan zonnebloemen. Het loof is evenwel niet eetbaar; de aardpeer wordt gehouden om zijn wortelknollen, die onder de grond als een soort aardappels aan de plant groeien. Zie ook de afbeelding bij punt 1.1 hieronder voor een impressie van de groeiwijze.

Die zogenoemde aardperen worden maximaal zo’n tien bij vijf centimeter, maar meestal nog wat kleiner. Qua vorm en grootte hebben ze vagelijk wat weg van gemberwortels. De vrij grillig gevormde knollen zijn vaak lichtbruin, zoals op de afbeelding hierboven, maar kunnen ook wit, roze, paarsig of violetkleurig zijn.

1.1 Smaak

Aardperenplant

De groeiwijze van een aardperenplant. Eén forse plant levert al een flinke oogst op aan dikke wortelknolletjes, oftewel aardperen.

De smaak van aardperen is vrij mild en zoetig. Heel verse exemplaren kunnen uitstekend rauw worden genuttigd. Dan zijn ze lekker knapperig en krokant, en vrij sappig (bijna als radijs). Ze smaken volgens sommigen naar artisjok. Een alternatieve benaming voor deze groente is daarom Jeruzalem-artisjok; bijvoorbeeld Engelssprekende koks duiden aardperen zo aan. (Overigens heeft het eerste gedeelte met die naam niets met de Israëlische stad van doen. Het is wellicht een verbastering van het Italiaanse woord voor zonnebloem, girasole. Of van Terneuzen, dat de belangrijkste uitvoerhaven naar Engeland was toen deze groente daar in de 17e en 18e eeuw populair was.)

Anderen vinden dat de smaak meer nootachtig is, aards, of zelfs als die van oesters.

Door hem te koken of anderszins te garen wordt de aardpeer nog heel wat zoeter, met eenzelfde vrij zachte, bijkans romige textuur als van bijvoorbeeld aardappels. (Aardperen met aardappels vergelijken is overigens net zoiets als appels met peren vergelijken, hoewel er geen apart spreekwoord voor bestaat. Er is een aantal oppervlakkige overeenkomsten, maar in de keuken zijn ze bij de meeste toepassingen beslist niet inwisselbaar.)

Aardpeer wordt trouwens ook vrij vaak met een andere naam aangeduid: topinamboer. Dat is precies dezelfde groente. Hoe die naam topinamboer is ontstaan, is niet geheel duidelijk, maar in bijvoorbeeld Frankrijk, waar deze groente vrij populair is, worden aardperen topinamboers genoemd.

1.2 Voedingswaarde: hoe gezond is aardpeer?

Aardpeer is rijk aan ijzer, fosfor en vitamine B1. Verder bevat het voor een groente relatief veel kilocalorieën (82 per 100 gram, dus nog steeds erg weinig), hetgeen vooral komt door koolhydraten.

Ook bevat het veel onverteerbare suikers, in de vorm van het koolhydraat inuline. Dat bevordert de werking van de darmflora, maar kan bij overmatige consumptie wel leiden tot winderigheid. Aardperen zijn er zo rijk aan dat deze groente zelfs enigszins berucht is om de eigenschap flatulentie te veroorzaken.

Overigens wordt inuline door aardperen te bewaren langzaam omgezet in fructose, een suiker. Daardoor zijn heel verse aardperen wat minder zoet dan oudere exemplaren. Vanwege dit fructose zouden aardperen voor diabetici een goede keuze zijn, omdat het een minder groot effect op de bloedsuikerspiegel heeft dan andere suikers door een lagere glycemische index. Dat is bij diabetes een voordeel.

1.3 Verkrijgbaarheid: waar kun je aardpeer kopen?

Aardperen worden niet erg vaak te koop aangeboden. Ze zijn vooral nogal wisselend verkrijgbaar. Soms worden ze gewoon bij de grotere supermarkten aangeboden, maar soms zijn ze ook helemaal niet te krijgen.

Het korte seizoen loopt van de late herfst tot eind winter. De meeste kans maak je bij de groenteboer, op de markt en bij biologische winkels; in de winter vind je ze soms ook gewoon bij de supermarkt.

Let er bij het kopen op dat ze stevig aanvoelen, zonder zachte plekken. Slappe, verschrompelde of gerimpelde exemplaren kun je beter laten liggen.

2. Schillen, schoonmaken en snijden

Aardperen afbeelding 2Jonge aardperen hoeven niet geschild te worden. Het schilletje is erg dun en kan gewoon gegeten worden. Oudere exemplaren kun je beter wel schillen, zeker als je ze rauw wilt eten. Verwijder ook eventuele wortels en andere onregelmatigheden. Leg ze na het schillen in water met wat citroensap om verkleuren tegen te gaan.

Tip: schillen kan nogal een uitdaging zijn door de gekke, grillige vorm. Als je ze gaat koken, kun je het schillen prima na het koken doen; dan kun je de schil er gewoon met de hand af trekken. Lekker gemakkelijk!

Na het schillen kun je de aardperen desgewenst snijden. Snijd ze niet te klein, want overgare aardpeer valt gemakkelijk uit elkaar. Gelijkmatigheid is van meer belang. Eventueel kun je ze na bereiding nog wat kleiner snijden.

3. Bereiden: hoe moet je aardpeer klaarmaken?

De aardpeer is een verrassend veelzijdige groente, die met uiteenlopende smaken te combineren is en op een heel aantal verschillende manieren bereid kan worden. Je kunt ‘m rauw eten, maar ook koken, bakken, in de oven bereiden, stoven, stomen, er soep van trekken en zelfs frituren. We bespreken hieronder elke bereidingswijze apart, met tussendoor enkele suggesties voor recepten.

3.1 Aardperen rauw in gerechten verwerken

Gebruik enkel goed verse exemplaren om rauw te eten. Ze moeten stevig aanvoelen en een knapperige bite hebben. Je kunt ze dan met hetzelfde effect als bijvoorbeeld radijsjes of knolselderij gebruiken: voor wat knapperigheid en textuur. Snijd ze bijvoorbeeld in dunne plakken, of schaaf ze. Zo passen ze goed bij allerlei gevulde salades. De iets zoetige smaak combineert bijvoorbeeld uitstekend met mosterd- of honingdressings.

Je kunt ze met diezelfde functie in het gerecht ook uitstekend aan roerbakschotels toevoegen. Oude aardperen in reepjes of frietjes snijden en enkele minuten mee wokken.

3.2 Koken

Aardperen afbeelding 3Deze groente eet je het beste beetgaar. Te lang koken kan namelijk zorgen dat ze omslaan in slap en papperig. Houd voor kleine exemplaren een kooktijd van 5 minuten aan, en reken maximaal een kwartier voor grote en/of oude aardperen. Snijd ze ook niet in al te kleine stukken.

Kook ze in weinig water met een flinke snuf zout. Als schillen nodig is kun je dat het beste uitstellen tot na het koken. Dan kun je de schil er met een beetje geluk zo vanaf pellen.

Je kunt ze na het koken zo serveren, maar het is ook mogelijk om aardperenpuree te maken. Voor een echt zijdezachte puree is het aan te raden ook een aardappel mee te koken en in de puree te verwerken. Een beetje peterselie of bosui in reepjes haalt deze zoetige puree nog wat omhoog.

3.3 In de oven bereiden

Wellicht de beste manier om deze groente in de oven te bereiden is simpel roosteren. Snijd rauwe aardperen in stukken van gelijke grootte (hoe groot ze precies zijn doet er dan niet zoveel toe), doe ze in een ovenvaste schaal en hussel ze door elkaar met een gezonde scheut olijfolie. Bestrooi met wat zout en laat ze 30 tot 45 minuten goudbruin roosteren in een voorverwarmde oven op 180 graden. Tussentijds minstens één keertje omscheppen voor een gelijkmatige garing.

Zo heb je een heerlijk simpel bijgerecht bij bijvoorbeeld vis (zie ook ons recept voor zeebaars met aardpeer en zeekraal), stoofvlees of een braadstuk.

3.4 Bakken

Met bakken kun je eenzelfde effect bereiken als met roosteren in de oven. Het is wel iets meer werk, al was het maar omdat je wat meer moet oppassen dat de stukjes niet uit elkaar vallen doordat ze te zacht worden. Reken op 15 tot 20 minuten bakken op middelhoog vuur; regelmatig omscheppen. Je kunt de stukjes beter iets te groot dan iets te klein maken. Gebakken aardpeer doet het net als geroosterde aardperen goed bij vis.

3.5 Stoven

Stoven is een goede manier om wat extra smaak aan aardperen te geven, maar je moet wel oppassen dat de groente niet te zacht wordt. Neem het liefste een vrij platte, brede pan en voeg maar een klein laagje vocht toe; bijvoorbeeld bouillon is heel geschikt. Laat de aardperen op laag vuur in 10 tot 15 minuten gaar worden.

3.6 Stomen

Daarentegen is stomen juist een mooie kooktechniek om de delicate textuur en smaak te behouden, terwijl je de aardpeer zo toch gaar maakt. Meestal zullen 8 tot 10 minuten stomen ruim volstaan.

3.7 Aardperensoep bereiden

Aardperen afbeelding 4Aardpeer leent zich uitstekend om smakelijke, romige soepen mee te maken. Bijvoorbeeld zoals in het eenvoudige recept hieronder.

  • Recept 1: aardperensoep. Voor vier personen; bereidingstijd ca. 25 minuten. Snipper twee kleine sjalotjes en fruit die samen met een uitgeperst teentje knoflook aan in wat olijfolie. Laat ze niet verkleuren. Als ze zacht en glazig zijn 750 gram geschilde aardperen in blokjes toevoegen. (Tip: als ze lastig te schillen zijn, even 3 tot 5 minuten voorkoken, pellen en dan pas toevoegen aan de soep.) Blus dit af met een flinke scheut droge witte wijn en 250 ml kippenbouillon. Laat dit op laag vuur circa 10 tot 15 minuten pruttelen tot de aardpeer zacht is (test met een vork). Pureer dit mengsel, breng weer aan de kook en voeg 100 ml room toe. Afmaken met versgemalen zwarte peper en garneren met wat verse bieslook en/of een paar handjes uitgebakken spekjes. Direct serveren.

3.8 Aardperen frituren

Het is niet de meest caloriearme bereidingswijze, maar wel leuk en verrassend: frituren. Het is supereenvoudig: snijd de rauwe aardpeer in dunne plakken (andere vormen zijn nogal lastig met deze groente) en frituur ze in ruime olie (180 graden) in enkele minuten goudbruin. Net als normale patat heerlijk met wat mayonaise, eventueel met wat citroensap erdoor om het zoetige van de groente te balanceren.

4. Tips en variaties

  • Reken op een portiegrootte van ongeveer 250 gram per persoon; voor rauwe toepassingen ongeveer de helft. Geef mensen die nog nooit aardperen hebben gegeten wat minder in verband met de winderigheid die ze bij sommige mensen kunnen veroorzaken (zie punt 1.2 hierboven).
  • Aardpeer bewaren gaat helaas betrekkelijk kort: slechts enkele dagen tot maximaal een week in de groentelade van de koelkast. Invriezen is af te raden. Dat is voor zowel de smaak als de textuur erg nadelig.
  • Aan aardpeer is vrij lastig te komen in de winkel. Als je een moestuin hebt is het goed mogelijk om aardperen zelf te kweken. Knollen voor de teelt, om zelf te poten, zijn op vrij veel plaatsen te koop. Tip: oogst pas vlak voordat je ze opeet, dan smaken ze veruit het beste. Het oogsten gebeurt het beste pas als het loof is afgestorven, hoewel het in feite het gehele jaar door mogelijk is.
  • Niet iedere tuinier krijgt in Nederland de aardperenplant in bloei, maar dat betekent niet dat hij zich niet vermeerdert. Via de kruipende worteluitlopers planten aardperenplanten zich namelijk doorgaans zeer enthousiast voort (ongeslachtelijk). Op plaatsen waar hij ongewenst is, heet deze plant zelfs een woekerend onkruid te zijn! Houd daar dus rekening mee als je er eentje wilt aanplanten.

Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is vermenigvuldiging verboden.

Aanbevolen artikelen

Meer groentes
Meer groentes
Recepten
Recepten

Comments

  1. kun je van aardpeer ook een hummus variatie maken vraag ik me af.
    Of een spread die je op een toastje/broodje kan doen.
    We hebben zoveel aardpeer over dat ik op zoek ben naar alternatieve recepten.

    Beantwoorden

  2. We vinden ze het lekkerst in de soep. schillen is wel veel werk, daarom gebruiken we alleen de
    grotere knollen. Alle schillen en de kleinere knollen (in stukjes) gaan naar onze kippen, die zijn
    er dol op! En het is ook goed voor hun.

    Beantwoorden

  4. Van de oogst van verleden jaar waren er nog een paar aardperen in de grond blijven zitten. Dit jaar hadden we dus opnieuw 3 kg aardperen uit de moestuin EN een enorme bos met lange stengels met grote bladeren. De bloemknopjes kwamen in de vaas uit waardoor we 2 weken hebben kunnen genieten van de kleine zonnebloemen. Gisteren heb ik de aardperen grof geraspt en ze gemengd met geklutst ei en wat kruiden. Daarna heb ik er kleine bergjes van in de koekenpan gebakken. Dit was een prima toepassing. Mijn man heeft een grote pan topinamboersoep gemaakt, waarbij hij de knollen doorsneed en 1:1 mengde met knolselderij.
    Overigens kweekten we topinamboer al in onze volkstuin in de jaren ’70, maar toen kende helemaal niemand deze groente.

    Beantwoorden

  5. Wij hebben ze te lang laten liggen en nu zijn het kleine, wat uitgedroogde knolletjes. Kan je die nog oppeppen?

    Beantwoorden

    • Misschien een te laat antwoord,
      Maar verschrompelde knolletjes kun je t best n paar dagen in n laagje water leggen. Dan zwellen ze weer op. Ik heb ze toen geplant en heb nu een mooie oogst van slechts 2 verschrompelde knolletjes .

  6. never seen any flowers here. This spring I thought they were gone and I wanted to clean the now weedy spot for something else. Surprise, we will eat ‘aardpeer’ tonight. And tomorrow.

    Beantwoorden

  7. Las net over aardperen en doet wonderen bij mensen met suikerziekte Type 2.Ik vind het jammer dat het als een vergeten soort wordt beschouwt door mensen.Het heeft wel een fenomenale geneeskracht en heel vroeger was het voedsel voor de arme mensen dit aardpeer noemen ze ook wel onkruid,maar heb wel wonderlijke geneeskrachten.

    Beantwoorden

  11. Grotere knollen eerst schoonmaken met een borstel onder de kraan, daarna koken zoals aardappels.
    Een minuut of vijftien.
    Indien gefrituurd – of gebakken, zoals gebakken aardappels – na het koken met koud water afkoelen.
    Wat is er mis met vet?!…
    En waarom met de schil eraf?!…schil is prima te eten.

    Beantwoorden

  12. “Kook ze in weinig water met een flinke snuf zout.”
    Vraag: Waarom moet er zout door tijdens het koken?
    Ik denk dat het een achterhaalde en slechte gewoonte is om tijdens het koken zout toe te voegen.

    Beantwoorden

    • Je groenten in lichtelijk zout water garen is een techniek die je gebruikt om je smaken te balanceren. Ook wel koken genoemd.

  13. Dit geeft een mooi overzicht van aardpeer. Bij ons bloeit de aardpeer weelderig. Mijn moestuinbuurvrouw had vorig jaar aardpeer en daarom had ik ze dit jaar ook in de tuin. Inheb ze in een hoekje laten staan. De planten worden zeker 3 m hoog..
    Bij ons huis staan op 2 plekken ook een soort Helianthus. Deze komen ook ieder jaar weer op. Zou ik die ook kunnen eten? Ik durf het niet zo goed te proberen.

    Beantwoorden

    • Normaliter plant je aardperen ongeveer 10 cm diep, waarna ze, afhankelijk van de grondsoort, een ruime oogst leveren. Dus planten in een erg grote pot, in een gewone bloempot heeft het geen zin. Liefst op een plekje in de volle grond, er blijft uiteindelijk zoveel “klein grut” achter dat je volgend jaar niets meer hoeft te planten. Ze komen vanzelf weer te voorschijn.

    • aardpeer heeft een lange stengel, tot wel 2 meter Daarom is het niet geschikt om in een pot te planten. Doe je het wel, dan heb je wel te zorgen voor steun

  16. Als ik wortels van de plant haal , ik bedoel dus aardperen uit de grond haal. KAN IK DAN dezelfde aardperen laten drogen en deze in het voorjaar in mijn tuin poten ?
    Of moet ik ze perse kopen in het voorjaar ? Waar.?

    Beantwoorden

    • Beste Jacqueline,

      De kleinere knolletjes kun je direct weer planten op de plants waar je ze het komend jaar wil laten groeien. De geoogste knolletje gaan op den duur schimmelen en/of wortels vormen.. De knollen kun je sowieso het best in de grond laten zitten tot je ze gaat bereiden. Oogsten kan tot maart.

  18. Goedendag,

    Ook ik ben in het bezit van de aardpeer ( vele aardperen !)
    IK wil een goede tip meegeven voor het planten aik heb een klein veldje 1, m bij 1.5
    .omsingeld met strookjes trespa ( bouw afval ) werkt prima om het overwoekeren tegen te gaan . opbrengst is groot gelukkig kan in de aardperen kwijt aan onze kinderen die in het bezit zijn van varkens en die varkens zijn dol op aardperen .
    Natuurlijk gebruik ik ze ook in de keuken , nog veel te weinig want het is een erg gezonde groente.

    Succes! Jeannette

    Beantwoorden

  19. Vorig jaar voor het eerst een stuk of tien aardperen gepoot. Na een trage start werden ze al gauw zo ’n drie meter hoog totdat door een najaarsstorm de boel plat ging ofwel de stengels afbraken. Na de storm heb ik de boel opgeruimd en gelaten zoals het was. Als vergeten groente betaamd heb ik niet meer aan oogsten gedacht totdat een aardpeermannetje vanuit zijn hol riep om eens onder de grond te kijken. Tot mijn verbazing zijn kilo’s aardperen goed geconserveerd bewaard gebleven. Inmiddels een aantal recepten geprobeerd. Aardperen zijn onterecht vergeten bij velen. Erg lekkere groente.

    Beantwoorden

  20. Aardperen worden bij mij 1 tot 2½ meter groot. Ze bloeien mooi. Elk jaar trek ik 80% van de jonge plantjes uit. Geen probleem, een kind kan het. Trek 100% uit als je ze kwijt wil. Word vooral niet boos. en blijf lachen.

    Beantwoorden

  21. De bloemen doen het ook heel goed op de vaas. Dus als ze laat in de herfst net in de knop komen, kun je ze heel goed als snijbloem gebruiken.

    Beantwoorden

  22. Heb in Nederland aardperen in de moestuin gehad, “woekeren” maar nooit bloeien.
    In mijn Canadese moestuin bleken ze dit jaar ineens helemaal verdwenen.
    Daar bloeiden ze overigens ook niet.
    Heb waar ik nu ben (Malta) geen tuin ,hier koop je ze gewoon bij elke rijdende groenteman (hawker).

    Beantwoorden

  24. Bij mij in de groentetuin zijn ze wel plm.3 meter en bloeien net als helianten.We dachten na het rooien vorig jaar,er vanaf te zijn maar ze zijn in alle hevigheid terug gekomen.
    Een tip….plant ze niet in de volle grondwant je raakt ze niet meer kwijtPlant ze in een grote bak o.i.d.Het is leuk m ze weg te geven vooral omdat ze zo moeilijk te verkrijgen zijn.
    Toch ben ik erheel blij mee vooral omdat er zoveel van te maken s.

    Beantwoorden

    • Hoi Andrea,

      Bedankt voor je leuke reactie en je advies. Aardperen staan er inderdaad om bekend dat ze overenthousiaste groeiers zijn (of, minder complimenteus, onkruid), dus het kan verstandig zijn om daar rekening mee te houden als je ze wilt kweken. Evengoed veel plezier met de nieuwe oogst!

  26. Hallo,
    even een opmerking, de aardpeer, helianthus tuberosa, witschillige heeft bij mij gewoon bloemen gegeven, alleen zijn ze niet groter als 7 cm rond.
    Mijn aardperen waren op de klei in 2014 sechts 4,57 cm hoog.
    En leverde ongeveer 12 kilo per plant op.
    Dus om kort te gaan, ze kunnen wel bloeien, worden soms absurd hoog.
    En overigens bewaren in een emmer g3vuld met gewoon zand, volledig onderdekken, blijven ze goed voor de gehele winter, je kunt ze ook in de grond laten zitten, en rooien, voordat je ze eet.
    Wij vinden ze het lekkerste, gewassen, goed leten drogen, beetje olie over de peeren en dan de over in. Samen met rode uien, en paprika met rijst, dan word het oppassen voor je vingers, zo lekker.
    Misschien heeft u hier wat aan.

    MvrG. Theo

    Beantwoorden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *