Koolraap was hard op weg een vergeten groente te worden, maar tegenwoordig komt dit smakelijke knolgewas weer meer in de belangstelling. En dat is terecht, want het is gezond, erg lekker en je kunt er in de keuken veel kanten mee op.
In dit artikel behandelen deze groente in vier punten:
- Inleiding: wat is koolraap voor groente?
- Schoonmaken, schillen en snijden
- Bereiden en recepten
- Overige handige tips en leuke variaties.
1. Inleiding: wat is koolraap voor groente?
Koolraap is een vrij onbekende groente. Vroeger (en dan hebben we het over vooroorlogs vroeger) was dat wel anders. Toentertijd was de koolraap bekend, zij het vooral als armeluisvoedsel. Nu is koolraap nog altijd erg betaalbaar, maar als het tegenwoordig nog bekend staat als iets zal dat eerder zijn als een vergeten groente.
Dat is zonde, want koolraap is een erg smakelijke en verrassend veelzijdige groente, zoals we hieronder uitgebreid bespreken.
1.1 Voedingswaarde
Daarnaast is koolraap ook heel gezond, met een uitstekende voedingswaarde. Het bevat bijzonder weinig calorieën – zelfs voor een groente – maar zit toch vol met een aantal belangrijke vitamines en mineralen.
1.2 Wat is het verschil tussen koolraap, knolraap en koolrabi?
Koolraap wordt nog wel eens verward met andere groentes, met name knolraap en koolrabi. Vooral de eerste is plantkundig gezien logisch, want koolraap is vermoedelijk ooit ontstaan als kruising tussen knolraap en kool. Toch zijn er duidelijke verschillen. Een knolraap is veel kleiner, gladder en mooi wit van onderen, en smaakt wat frisser, haast radijsachtig, terwijl koolraap zoetig is en meer weg heeft van een wortel en een ruwe, groengele of lichtbruine schil heeft. Daarnaast is koolraap een typische wintergroente, terwijl knolraapjes ook wel als meiknolletjes bekend staan.De verwarring tussen koolraap en koolrabi is uitsluitend te verklaren aan de hand van de gelijksoortige namen, want voor de rest is het onderscheid echt helder. Het is een bovengronds groeiende, gladde (licht)groene knolvormige stengel, waar vaak nog een paar bladstelen aan zitten in plaats van wortels aan de koolraap.
1.3 Smaak
Koolraap kun je zowel rauw als gekookt eten. Rauw heeft de smaak iets aarde-achtigs; het heeft wel wat weg van die van wortel, maar dan zonder zoetige noten. Het is fris, sappig knapperig en net een tikje pittig of eigenlijk bitter.
Gekookt is het een ander verhaal. Dan is koolraap echt vrij zoetig, rijk van smaak, wellicht nog het beste te vergelijken met een zoete aardappel maar zonder de zetmeelrijke textuur; meer gewoon heel mooi zacht. (Een minder positieve typering is weeïg.)
1.4 Waar kun je koolraap kopen en waar moet je op letten?
Koolraap is niet erg algemeen, maar in de wintermaanden (ruwweg oktober tot maart) zou je deze groente toch zonder al te veel moeite moeten kunnen kopen. De meeste kans maak je bij de groenteboer of op de markt, en anders hebben veel supermarkten ook koolraap in de schappen.
Koolraap wordt nog wel eens voorgesneden verkocht, meestal gesneden in de vorm van lichtgeel gekleurde frietjes. Dat is erg gebruiksvriendelijk, want je hoeft ze enkel nog te garen.
Meestal zul je koolraap echter ongesneden aantreffen. Hoewel zo’n grote knol er afschrikwekkend uit kan zien, is hij vaak toch tamelijk eenvoudig te temmen. Daar gaan we bij het volgende punt nader op in.
Let er bij het kopen op dat de knol hard en stevig is en dat-ie droog aanvoelt. Exemplaren met beschadigde plekken kun je beter laten liggen, net als koolrapen met een rimpelige schil. Kies het liefst voor kleinere exemplaren; die hebben in de regel wat meer smaak.
2. Schoonmaken, schillen en snijden
Koolraap is niet de meest fraaie groente. Als je er niet bekend mee bent zal de grote knol er niet echt toe uitnodigen om je mes erin te zetten. Gelukkig zul je dan ook al snel merken dat het eigenlijk goed te doen is als je ermee bezig gaat.
2.1 Schillen en schoonmaken
Het is het handigste om deze groente eerst te schillen voordat je ‘m verder verwerkt. Snijd daartoe eerst het verhoute gedeelte van de bovenkant plat af en haal ook een schijfje van het kontje af, zodat de knol recht op je snijplank blijft staan. Verwijder dan de schil. Dat kan met een mes of zelfs met een stevig model dunschiller. Als je een mes gebruikt, zorg dan dat je het voorzichtig doet, bijvoorbeeld door telkens een klein beetje af te snijden. Zet niet teveel kracht, want uitschieten is anders zo gebeurd. Let op: vaak zit er nog een vezelig laagje direct onder de schil. Dat is eigenlijk oneetbaar. Schil dat ook weg, tot je bij het sappige vruchtvlees komt.
Tip: als je merkt dat het zo toch erg lastig gaat, kun je de koolraap beter eerst in plakken snijden en daar de schil vanaf snijden. Het is wat minder handig, maar succes is gegarandeerd.
Spoel daarna de knol even af onder de kraan.
2.2 Snijden
Daarna kun je de groente snijden. Het gemakkelijkste is om eerst de knol in de lengterichting te halveren. Zo heb je twee helften die stevig op een snijplank blijven liggen. Gebruik een groot, scherp mes en snijd de knol langzaam door, eventueel met een zagende beweging voor meer controle.
Snijd daarna plakken van de knol. Gebruikelijk is ongeveer 1 centimeter dikte, maar dat kan per recept verschillen. Die plakjes snijd je dan in reepjes of frietjes, die je ten slotte in blokjes kunt snijden. Op die manier heb je zo min mogelijk afval en een zo gelijkmatig gesneden resultaat.
3. Koolraap bereiden: hoe moet je koolraap klaarmaken?
Na het schillen en snijden kun je de groente verder verwerken. Het meest gebruikelijke is koken, maar bakken, in de oven bereiden, frituren en rauw serveren is ook mogelijk. We behandelen elke bereidingswijze hieronder apart, met tussendoor enkele (suggesties voor) recepten.
3.1 Koolraap koken
Koolraap moet je in weinig water met een snufje zout koken. Reken op een kooktijd van 12-15 minuten bij redelijk klein gesneden stukjes en 15-20 minuten als ze wat groter zijn. Als je ze op een vork kunt prikken zijn ze goed. Beetgaar is namelijk de beste garing. (Tenzij je er puree van wilt maken; laat het dan nog enkele minuten pruttelen.)
Gekookte koolraap is heerlijk met kaassaus, eventueel gecombineerd met wat stukjes ham. Simpel maar doeltreffend, en uitstekend te serveren als bijgerecht bij een stukje vlees.
Je kunt er echter nog meer mee. Enkele recepten:
- Recept 1: bijgerecht van koolraap, spek en ui. Dit hartige bijgerecht is vooral zo goed door de combinatie van de ietwat zoete koolraap en zoet gebakken ui. Voor vier personen. Bak 100 gram spekreepjes op laag vuur uit tot ze knapperig zijn. Snijd twee flinke uien in niet al te kleine stukjes en voeg ze toe aan het spek. Laat ze in circa 20 minuten op laag vuur zacht en mooi bruin worden. Kook intussen 600 gram in blokjes gesneden koolraap beetgaar. Voeg ten slotte de koolraap toe aan het spek-uimengsel en roer het kort door. Afmaken met zwarte peper.
- Recept 2: koolraappuree. Deze puree heeft een zachte, romige textuur en een iets zoete smaak. Bijgerecht voor vier personen. Neem 400 gram koolraap in blokjes en 500 gram aardappels, gesneden. Kook de aardappels en koolraap gaar. Dat kan in dezelfde pan, maar voor optimale controle raden we aan om het apart te koken. Combineer beiden dan in een ruime pan en stamp ze met 150 ml melk en een klontje boter tot een mooie puree. Tip: deze puree kan ook met alleen maar koolraap.
- Recept 3: koolraapstamppot. Hoofdgerecht voor vier personen. Bak 150 g spekjes op laag vuur uit. Snipper twee uien en laat die op laag vuur zacht worden in ongeveer 10-15 minuten. Kook intussen 600 g koolraap en 900 g aardappels gaar. Stamp de koolraap fijn met 150 ml melk. Voeg dan de aardappels toe, nog wat melk als dat nodig is en een flinke klont boter. Stamp de aardappel het liefst vrij grof, zodat er nog duidelijk herkenbare stukjes inzitten. Opdienen met wat zwarte peper. Serveertip: gewoon zo, of met een stukje vlees (rookworst, gehaktballen), of met wat zachtjes gestoofde stukjes appel en stroop.
3.2 Bakken of stoven
Koolraap kun je voor wat extra smaak bakken of wokken, maar om het gaar te krijgen moet je het daarna altijd ook nog even stoven. Snijd koolraap hiervoor in blokjes. Bak of wok het eerst drie tot vijf minuten op hoog vuur totdat die wat kleur hebben. Voeg dan wat water of bouillon toe en laat de groente met de deksel op de pan in vijf tot tien minuten gaar worden.
3.3 Koolraap in de oven bereiden
Je kunt deze groente prima in de oven bereiden. Een aardig voorbeeld is roosteren, of je kunt er een ovenschotel van maken.
- Recept 4: geroosterde koolraap. Bijgerecht voor vier personen. Neem 600 gram koolraap. Snijd deze in vrij grote stukken. Kook die in een kleine tien minuten zo dat ze zacht beginnen te worden, maar nog niet gaar zijn. Verwarm intussen de oven voor op 200 graden. Doe de groente in een ovenvaste schaal, giet er ruim olijfolie over en schep kort door. Rooster ze in ongeveer 40 minuten goudbruin en krokant; na een kwartiertje even kijken hoe het gaat en ook even doorscheppen. Serveren met een beetje grof zeezout.
- Recept 5: ovenschotel van koolraap. Hoofdgerecht voor vier personen. Bereid de koolraapstamppot uit recept 3 hierboven. Verwarm intussen de oven voor op 180 graden en vet een ovenvaste schaal in. Zorg dat de puree eerder te nat dan te droog is. Doe de stamppot in de schaal en bedek deze met een laagje geraspte oude kaas (ongeveer 150 gram). Gratineer dit in 20 minuten goudbruin.
3.4 Koolraap frituren
Voorgesneden koolraap wordt vaak in frietjes gesneden. Dat kun je natuurlijk ook zelf doen. Zo gesneden koolraap nodigt natuurlijk uit om er eens echt friet van te maken, en dat blijkt prima te kunnen! Zorg dat je de frietjes goed afdept voor je ze in de frituur doet en bak ze af op een olietemperatuur van 180 graden. Zo zijn ze binnen enkele minuten frituren goudbruin en knapperig. En misschien nog wel het aardigste is dat koolraapfriet uitstekend gaat met wat zout en mayonaise.
3.5 Koolraap rauw eten
Rauw is deze groente qua smaak niet op z’n best, maar je kunt het ter variatie prima eens proberen. Voeg ze bijvoorbeeld eens toe aan een gevulde salade, geschaafd of in plakjes geschild met een dunschiller.
4. Tips en variaties
- Koolraap slinkt eigenlijk niet bij het bereiden. Reken daarom op ongeveer 250 tot 300 gram gesneden koolraap per persoon voor een hoofdgerecht; voor een voor- of bijgerecht de helft.
- Je hebt weinig afval van een ongesneden koolraap. Een exemplaar van 1 kilo levert zo 750 gram gesneden en geschilde koolraap op.
- Koolraap laat zich uitstekend bewaren. Een gaaf, onbeschadigd exemplaar blijft enkele weken tot wel een maand goed op een koele, donkere plaats. Als je er al een stukje vanaf hebt gesneden kun je een rauwe knolraap met wat folie afgedekt nog enkele dagen in de groentelade van de koelkast bewaren.
- Wil je voor langere periodes koolraap bewaren, dan kun je koolraap invriezen. Eerst in frietjes of blokjes snijden. Dan kort blancheren (3-4 minuten) in water met een snufje zout. Hierna kun je de koolraap invriezen. Zo blijft het tot zes maanden goed in de vriezer. Als je het gaat uitvriezen niet eerst laten ontdooien, maar meteen van de vriezer in de hete pan, anders krijg je een erg slap resultaat (hoewel de smaak er niet noemenswaardig onder lijdt).
- Koolraap kun je zelf kweken. Je hebt dan de keuze uit diverse rassen, die overigens toch vooral qua uiterlijk verschillen. Let op dat je niet te laat oogst; als de knollen houtig en vezelig worden is dat echt zonde. Tip: het jonge loof kun je als snijmoes gebruiken.
Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is vermenigvuldiging verboden.
Jan says
7 december 2021 at 14:46Mijn knolletjes worden niet oranje. Heb toch Koolraap gebruikt.
zwaantje says
6 juni 2021 at 22:23mijn moeder maakte altijd stam pot koolraap met stroop of een keer met honig er in dat vond ik altijd lekker.
nu maak ik een ander recept; kook 2 kg aardappelen en maak daar puree van.
bak 4 drumsticks in bgg saus tot zo gaar zijn en haal de kip vlees van de botten af
laat 10 min 1 koolraap koken en ook de wortel koken.
doe in de ovenschaal op de bodem een dun laagje paneer meel daarop een laagje puree verdeel een laagje kippenvlees en een laagje koolraap dan een laagje puree en een laagje wortel en een laagje kippenvlees dan weer puree doe dat 2 keer en dek het af met de laatste rest van puree en doe er weer een laagje paneermeel over de puree met een klontje boter of een beetje olijfolie kan ook zonnebloem olie zijn wat je zelf het lekker vind en zet het in de oven tot je een bruine kostje er op ziet en eet smakelijk .
Juidth says
26 mei 2021 at 16:04ik maak de koolraap in patat vorm klaar met een heel klein beetje water , dan kerrie door het water en de koolraap in de pan met ook nog kerrie er over , zachtjes aan zetten , zout er over , (beetje ) en als het bijna gaar is , water afgieten en roomboter er op en nog even laten staan , mmmm heerlijk
Aly says
17 januari 2021 at 22:30Mijn lieveling recept is lasagne van koolraap en prei. Lekker van smaak en een voordeel van dit recept is, dat er weinig koolhydraten in zitten.
Bibazel says
19 maart 2021 at 21:42Hoe maak je dat? Klinkt goed…
Henk Hilberink says
11 maart 2020 at 11:22Eet vanavond gekookte koolraap en dan boter en nootmuskaat erover, zoals mijn moeder het vroeger deed, heerlijk.
En aardappels erbij en een stukje vlees, heerlijk smullen.
Ria says
19 december 2020 at 16:40Ik eet het ook zo …net als vroeger.
Bernhard says
11 februari 2021 at 12:58of zonder vlees,nog beter!
Maria T. Recourt says
22 augustus 2019 at 23:18Zo’n verscheidenheid van koolraaprecepten ! Wat een rijkdom
.Reken, dat ik weer flink ga kokkerellen.
E. Welbie says
23 april 2019 at 13:43Leuk dat jullie het verschil uitleggen tussen koolraap en knolraap (ookwel meiraap genoemd) maar waarom is er geen hoofdstukje over knolraap? Zou hier ook graag bereidingswijze en recepten voor zien.
Frank says
11 maart 2019 at 16:56Schillen met de dunschiller voor zover dat lukt en anders met een scherp mes. Wij snijden de koolraap net als Vlaamse friet: in plakken en dan repen. Net zo lang koken het het echt goed gaar is. De meeste groenten moeten niet zo lang maar net als met boerenkool is koolraap vaak aardig taai en dan kan het wel 40 minuten duren voor het goed te eten is. Tenzij je wilt knagen als een konijn….
Traditioneel gaat er een royaal maizena-papje overheen en dan verse nootmuskaat, Serveren met bv sukade, Echt wintereten!
Dini says
15 mei 2018 at 12:38Eet al jaren kooldraap met een sausje nu ga ik wat Andes proberen bedankt voor de vele tips
anom says
4 mei 2018 at 14:55Koken in reepjes (zoals friet) met suiker en kaneel en na het afgieten een beetje keukenstroop erover. Serveren met gekookte aardappels en stukje vlees naar keuze. Ook lekker!
Trijnie brouerr says
8 oktober 2018 at 18:40Ja ist echt heeeerlijk !!!!
Jannie says
13 januari 2019 at 11:31Strakss met vrienden die het jaaaaren niet he bben gegeten
Met gehakt een aardappel puree HEERLIJK
Marja says
4 maart 2018 at 22:23Ik heb er soep van gemaakt en gewoon ongeschild in blokjes samen met knolselderij ook ongeschild . Zijn wel biologisch. Bleekselderij en uien en knoflook fruiten , koolraap en knolselderij erbij. 30 minuten koken met anderhalve liter groentebouillon erbij. Pureren , 200 ml slagroom erdoor,en paprikapoeder ( halve theelepel en halve thl chilipoeder. Heel lekker.
Antjebijdehandje says
3 februari 2018 at 16:39Maak regelmatig stamppot knollen met stroop voor mijn Groninger echtgenoot in de winter, lust het zelf niet.
Mijn moeder maakte het altijd gesneden als frites met een bechalmelsausje,, nootmuskaat, herinner ik mij uit mijn jeugd, dat vond ik wel lekker.
Zelf eet ik de koolrabi tegenwoordig als frites.
Coby says
23 februari 2018 at 19:43Vandaag koolraap in blokjes gaar gekookt.
Kerriesaus metmelk bereid. Gekakt bal er bij. Heerlijk.
Rik says
2 februari 2018 at 13:50Ik hou ook niet van de rauwe koolraap. Maar weten jullie wat jullie eens moeten proberen? Snij de raap in schijven … Kook ze dan (bijna) gaar en dompel dan royaal in de paneermeel en dan bakken in de pan. Opdienen met rode pepers, gebakken charlottes … en heerlijk.
Smakelijk!!
Ladybug says
5 januari 2021 at 19:27Wat zijn charlottes?
elliss says
29 januari 2021 at 13:04@Ladybug,
Charlotte is een aardappelras.
Alice says
15 januari 2018 at 20:48Ouderwets zoals mijn moeder het vroeger maakte: gekookt en afmaken met boter en suiker. Eventueel kaneel. Heerlijk!
Saskia says
7 december 2017 at 18:43Mijn man wilde nooit koolraap eten, want dat kreeg hij altijd in Bergen-Belsen. Maar vanavond is hij het voor het eerst aan het bereiden! Ik ben benieuwd.
l says
11 december 2017 at 14:22Ik ga het ook maken. Ik heb positievere herinneringen aan deze geoente. Dapper van je man.
veiendelijke groet
Jean says
4 december 2017 at 18:25Koolraap voor het eerst gegeten. Laatste keer. Blokjes na 45 minuten nog keihard. En lekker? Je moet ervan houden. Wij houden er dus niet van
Harold says
2 december 2017 at 20:41Koolraap is prima te gebruiken als vervanger van de onrijpe (groene) papaya in het Thaise gerecht Som Tam (groene papaya salade). Onrijpe papaya is hier minder algemeen verkrijgbaar, en redelijk prijzig in de toko. De knolraap wordt julienne gesneden (of van de knol gehakt en gesneden) en rauw verwerkt. Het neemt de smaak van de “dressing” in Som Tam goed op en blijft tegelijk een lekkere beet houden.
Anneke says
25 november 2017 at 15:08Wij gaan vanavond stamppot maken van koolraap gekookt met een paar flinke eetlepels stroop, dit vond ik als kind zijnde heerlijk!
Roelof says
22 november 2017 at 19:47In dobbelsteentjes koken, stoven met boter, een beetje suiker en nootmuskaat, Met draadjesvlees of gehaktbal en aardappeltje. Lekker ouderwets .
Femmes says
9 november 2017 at 13:32Heerlijke recepten, dank je. Opmerking over vergelijking met zoete bataat: Zoete bataat bevat juist ook geen zetmeel! Niks ten nadelen van de koolraap, maar Zoete bataten zijn ook ontzettend gezond. En ik vind ze persoonlijk ook wel iets lekkerder….
hr.Theo Hisken says
8 oktober 2017 at 17:24ben 71 jaar maar eet ieder jaar als ze er zijn koolraap
mijn recept koolraap koken en dan opdienen met een maizenapapje en dan heel veel peper
gebruiken heerlijk met een speklapje
Inke van Dijk says
26 april 2017 at 19:17koolraap beetgaar koken in kleine patatjes gesneden, goed afgieten, olijfolie overheen gieten en nog even licht bakken dan vers gemalen zwarte peper toevoegen en een beetje zout, geraspte kaas er door roeren en heel veel fijn geknipte krulpeterselie. een favoriet van de familie!!
Monique says
12 februari 2017 at 16:33Super lekkere groente. Lekker gekookt met zelfgemaakte bechamelsaus. Gefrituurd in een “gezonde kapsalon”. Ook lekker als puree met boerenkool of zuurkool. Ik eet koolhydraat arm, het is een heerlijke vervanger van de aardappel
louise van kooten says
19 januari 2017 at 17:21had al jaren geen koolraap meer gegeten ondanks dat het mijn lievenlings eten was na 12 jaar in hongarije te hebben gewoond daar was het niet te krijgen en wat scherts mijn ver bazing ik woon nu 2 jaar op Corfu Griekenland en zag daar de koolraap liggen gelijk ingeslagen hoor was heel lekker met een runderlapje en lekkere aardappelen mmmmmm
Paas GJM says
19 december 2016 at 20:06Ik heb een tip voor koolraap liefhebbers.
Om de knol te schillen gebruik ik altijd een kaasschaaf .
Ik zou zeggen gewoon proberen.
Succes verzekerd.
Gerrit Paas.
Jessy says
26 november 2017 at 18:58Dit klopt.Ook geschild met de kaasschaaf omdat de dunschiller stuk was..
Jannette says
12 december 2016 at 10:00Koolraapjes koken met een beetje zout en 2 eetlepels suikerstroop.
gekookte aardappelen en een lekkere gehaktbal,zo eten wij koolraap
Tonnie says
8 november 2016 at 12:31Ik ga vandaag knolletjes eten met de roomkaas en bieslook wat Anita zegt ik ben benieuwd zo heb ik ze nog nooit gegeten bedankt Anita
kruidjeroermijniet777 says
23 april 2016 at 18:06Gewoonlijk ben ik zeer te spreken over koolraap, maar recentelijk doe ik steeds vaker miskopen! De koolraap voelt van buiten hard aan en ziet er goed uit, maar van binnen tref ik verrottingkernen aan die muf ruiken, zacht, week aanvoelen. Een soort van schimmelvorming. Ik durf geen koolraap meer te kopen! Waarom is de koolraap ziek? Wat is het? Kan zo’n gezwel worden weggesneden, of is dit net als schimmelvorming bij kaas, dat de schimmelsporen zich, onzichtbaar op het oog, zich reeds overal in de koolraap zijn verspreid? Alstublieft, beziet deze beelden:
https://www.youtube.com/watch?v=eBEu-yH0pSg&feature=youtu.be
Redactie says
25 april 2016 at 16:36Beste kruidjeroermijniet777,
Dat is een curieus probleem. We hebben het nagezocht, maar een eenduidige verklaring is niet te vinden. Het is waarschijnlijk een groeidefect, veroorzaakt door een te grote variatie in de watergift. Eventueel zou het ook door een verkeerde bewaarmethode kunnen komen (onzorgvuldig invriezen). Een schimmel- of bacteriële infectie is minder aannemelijk, omdat er dan meestal zwarte verkleuringen optreden en er een onplezierige geur ontstaat.
In geval van (bacteriële) rot kun je de koolraap beter in z’n geheel weggooien. Dat is hier, gegeven dat de oorzaak niet vaststaat, ook verstandig. En de volgende keer moet je misschien bij een andere winkel inkopen doen.
Anita says
23 februari 2016 at 13:14Zo eten wij de koolraap het liefst: in blokjes gesneden, beetgaar gekookt. Dan roer ik er 2 eetlepels kruidige roomkaas met een handje verse bieslook doorheen. Heerlijk!
Loes says
6 oktober 2017 at 17:00Dat is een goed idee, dat ga ik zo ook eens proberen.
Marijke van den Heuvel says
1 februari 2016 at 15:02Leuk deze site zo te zien. Mooie foto’s. Ken de groentes wel al heel lang en maak ze ook regelmatig klaar , maar goed dat jullie dit doen. Genoeg mensen die ze niet kennen.
De recepten zijn ook leuk om te eens iets anders te doen.
Dank je.
Marijke
Hannie says
19 januari 2016 at 17:54Dank je wel voor de heerlijke recepten. Ik ga er zeker een aantal proberen.