Komkommer bereiden: tips en variaties

Komkommer is één van de populairste groentes van Nederland. Toch is er betrekkelijk weinig over bekend. Wist je bijvoorbeeld dat je deze sappige groene knotsen ook prima in warme gerechten kunt verwerken? En dat je met zoiets simpels als een goed scherp mes nooit meer waterige salade hoeft te serveren?

Opdat je voortaan ook het beste uit elke komkommer kunt halen, bespreken we deze groente in dit artikel uitgebreid. Dat doen we in vier punten:

1. Inleiding: wat is komkommer voor groente?
2. Schoonmaken en snijden
3. Bereiden en recepten
4. Overige handige tips en leuke variaties.

1. Inleiding: wat is komkommer voor groente?

Komkommers zijn tegenwoordig de eenheidsworsten van het groenteschap. Maar dat is lang niet altijd zo geweest. Sterker nog, ook nu zijn er nog komkommers in alle soorten en maten. Dat bespreken we daarom uitgebreid hieronder. Ook gaan we in op de manier waarop ze worden geteeld, op de voedingswaarde en hoe gezond ze zijn en op de verkrijgbaarheid.

1.1 Groeiwijze en geschiedenis

De komkommerplant (Cucumis sativus) is een tot drie meter lange klimplant met grote groene bladeren, die maar liefst 20 centimeter in doorsnede kunnen worden. In de schaduw van die bladeren hangen de komkommers. Eén plant kan er in zijn korte éénjarige leven vele tientallen opleveren. De komkommers zelf kunnen trouwens eveneens aan de forse kant worden: tot wel 75 centimeter. (De langste ooit was zelfs 119 centimeter.) Zo ver laten telers het echter nooit komen. Net zoals de nauw verwante courgette worden komkommers namelijk onrijp geoogst en gegeten. Komkommers in de winkel zijn meestal zo rond de 35 centimeter lang.

De komkommer is overigens een vrucht, of vruchtgroente. Sterker nog, plantkundig gezien is het een bes, zij het een opmerkelijk grote en vlezige. De zaden bevinden zich in het zachte, lichtgekleurde binnenste, soms met honderden tegelijk. Commercieel geteelde komkommers zijn trouwens vaak vrijwel of geheel zaadloos, of in botanische termen, parthenocarp (‘maagdelijk fruit’).

De planten houden van veel warmte, van het soort dat je in Nederland typisch alleen in een kas voor langere periodes kunt garanderen. Dat verraadt hun tropische afkomst. Over die afkomst is overigens veel bekend. De vroegste komkommerachtige groeide waarschijnlijk in Afrika, van waaruit hij in de hete en natte regio ten zuiden van de Himalaya terechtkwam. Daar ontstond de plant waar de huidige komkommer van afstamt, met veel kleinere, wat bittere vruchten. Al in circa 3.000 voor het begin van onze jaartelling werd die plant in cultuur gebracht in India.

Eén à twee millennia later arriveerde de komkommerplant ook in Egypte, getuige onder andere graftekeningen uit het huidige Luxor. Komkommers groeiden er snel in populariteit en werden bijvoorbeeld ook geofferd aan de goden. Vanuit Egypte kwam de groente terecht in Griekenland, waar hij eveneens in trek kwam. De Romeinse letterkundige Plinius beschrijft zelfs hoe een stad bij Athene in de tweede eeuw voor Christus werd omgedoopt in Sicyon, ‘komkommerstad’, vanwege de vele komkommerplanten die in de regio werden verbouwd. Ook komt de groente voor in de Bijbel.

Rond diezelfde tijd verspreidde de komkommercultuur zich ook naar China, en niet veel later kwam de plant via de oude Grieken aan bij de Romeinen. Volgens de eerdergenoemde Plinius was keizer Tiberius er zelfs zo verknocht aan dat hij een soort kas liet bouwen, zodat hij iedere dag, zomer en winter, komkommers kon eten.

De verspreiding naar de rest van de wereld verliep iets minder stormachtig. Pas zo’n 800 jaar later werd de groente echt bekend in Frankrijk, toen onder andere Karel de Grote hem in zijn paleistuinen liet aanplanten. Andere landen volgden nog later. In 1492 nam Columbus zaden mee naar Haïti, en in de Gouden Eeuw waren komkommers ook in Nederland vast onderdeel van het groenteaanbod.

De komkommers uit de klassieke oudheid waren overigens augurkachtig: klein, pukkelig, en beslist niet zo recht als nu. Ook waren er toen soorten met gele of witte schil. Sterker nog, honderd jaar geleden waren die juist heel populair in Nederland, en hoefde men de groene soort niet te hebben; die werd als onrijp en dus onwenselijk beschouwd. Maar dat is sindsdien snel veranderd. Veel moestuinkomkommers zijn nog steeds minder groot van stuk en bobbelig – dat vindt men in zuidelijkere streken zelfs normaal – maar voor soorten met een andere kleur schil moet je in Nederland echt naar de betere zaadhandel. Een nog vrij algemeen oud ras is ‘Gele Tros’.

1.2 Voedingswaarde

Op GroenteGroente.nl schrijven we heel vaak dat groentes erg gezond zijn, omdat ze zoveel goede voedingsstoffen bevatten. In die traditionele zin van het woord kan komkommer eigenlijk niet worden aangemerkt als gezond. Naast een enorme hoeveelheid water – ruim 95 procent, en dan rekenen we de schil nog mee – zit er namelijk praktisch niets in. Geen zout en vrijwel geen suiker (éénderde suikerklontje per 100 gram).

En ook eigenlijk geen gezonde stoffen. Per 100 gram is van geen enkel sporenelement of vitamine het gehalte meer dan enkele procenten van de dagelijks aanbevolen hoeveelheid (ADH). Nou ja, behalve dan van vitamine K, daarvan bevat deze groente circa 16 procent van de ADH per 100 gram. Maar tekorten zijn heel zeldzaam. Bovendien zijn er tientallen groentes die meer vitamine K bevatten, van bescheiden voorbeelden zoals okra (2,5 keer zoveel per 100 gram), asperges (3 keer zoveel) tot groene bladgroentes met enorme hoeveelheden zoals andijvie (14 keer zoveel), spinazie (30 keer zoveel), boerenkool (49 keer zoveel) en snijbiet (51 keer zoveel). En dan hebben we het nog niet eens gehad over het gehalte aan voedingsvezel. Met slechts 0,5 gram per 100 gram staat komkommer op een gedeelde allerlaatste plaats in de ranglijst van alle (vele tientallen) groentes waarover we gegevens konden vinden. Zie ook ons artikel over de meest vezelrijke groentes voor voorbeelden van hoe het ook kan.

Maar goed, er zit dus bijna niets in. Ook geen calorieën: in totaal slechts 15 kilocalorieën per 100 gram. Alleen paksoi (12) en wederom waterkers (11) bevatten er minder. En dat betekent dat het gehalte aan nuttige voedingsstoffen er opeens een stuk gunstiger uitziet als je niet rekent per 100 gram, maar per 100 kilocalorieën. Op die manier bevat deze groente bijvoorbeeld opeens ruim 3 gram voedingsvezel per 100 kilocalorieën, genoeg om het ‘rijk aan vezel’ te mogen noemen.

Bovendien betekent het dat komkommer op een niet-traditionele wijze alsnog heel gezond is, juist vanwege het ontbreken van voedingswaarde. Neem bijvoorbeeld de snackkomkommer: dat is dus eigenlijk de ideale snack. Knapperig, haast krokant, smakelijk en ultiem bingeable: je kunt je er helemaal ongans aan eten zonder ook maar een grammetje aan te komen. En je blijft nog lekker gehydrateerd ook!

1.3 Verkrijgbaarheid

Vroeger, en dan hebben we het over de achttiende eeuw, werden komkommers in onze streken uitsluitend geoogst in de zomermaanden – die toevallig ook werden gekenmerkt door een dip in de hoeveelheid nieuws en economische activiteiten. En die dip is er nog steeds. Vandaar dat we deze periode van het jaar al eeuwen aanduiden als ‘komkommertijd’. Maar in de tussentijd is de aanvoer van komkommers veel betrouwbaarder en constanter geworden. Je vindt ze tegenwoordig immers bij eigenlijk iedere supermarkt het hele jaar rond.

En bovendien is ook de kwaliteit constant zeer hoog. Wil je toch de kritische consument uithangen, let er dan op dat de groente mooi egaal glanzend heldergroen is en overal lekker stevig aanvoelt, in het bijzonder ook aan de kant van de steel. De schil moet gaaf zijn. Kleinere exemplaren hebben doorgaans (iets) meer smaak.

Overigens wordt vaak aanstoot genomen aan voorverpakte groentes, en daarbij is in het bijzonder de komkommer vaak het zwarte schaap. Mogelijk draagt de verpakking inderdaad bij aan de gevreesde plasticsoep, maar dat kun je zelf voorkomen door hem in te leveren bij de recycling. En voor het overige heeft de verpakking wel degelijk nut. Hij zorgt er namelijk voor dat de groente langer houdbaar blijft, en dat zorgt compenseert de klimaatbelasting die het kost om het plastic te maken ruimschoots. Voor de geïnteresseerde lezer: zie ook dit uitgebreide artikel in de Volkskrant, die het niet kon laten om in de komkommertijd aandacht te besteden aan deze kwestie.

2. Schoonmaken en snijden

De hele komkommer is eetbaar. We raden je alleen wel aan om net een klein schijfje van de top en onderkant te snijden, omdat daar soms wat harde stukjes in zitten. Verder kun je de schil het beste laten zitten. Die zorgt voor wat stevigheid en smaak en bevat ook de hoogste concentratie voedingsstoffen (niet dat dat bij komkommers echt relevant is, maar toch). Wel even de buitenkant afspoelen onder de kraan als je de schil eraan laat zitten. Bij warme bereidingen kan het overigens wel aan te raden zijn om de schil te verwijderen.

Nu kun je de groente verder snijden. Gebruik het liefste een heel scherp mes, niet omdat je dat nodig hebt om door het zachte vruchtvlees te komen, maar omdat je zo het minste cellen beschadigt. Uit kapotte cellen lekt veel vocht. Een bot mes zorgt dus voor een kletsnatte salade.

Wil je echt stevige, smakelijke blokjes of reepjes, verwijder dan eerst de kern (eigenlijk de zaadlijst; het zachte, lichtgekleurde binnenste). Dat doe je heel simpel als volgt. Snijd de komkommer in de lengte in twee helften. Halveer ook die, en halveer de kwarten ten slotte voor de laatste maal. Nu heb je acht lange repen liggen. Aan de binnenkant steekt de zaadlijst driehoekig uit. Die kun je nu zeer gemakkelijk wegsnijden of zelfs -schrapen. Vervolgens kun je de repen in gelijkmatige blokjes snijden, bijvoorbeeld voor in een salade. Of snijd ze in slechts een paar lange stukken en gebruik ze als dipstick!

Tip: heb je een kromme komkommer? Draai de komkommer dan zo dat hij van bovenaf recht lijkt. Meestal steekt er dan één kant in jouw richting. Snijd hem dan doormidden, zodat je twee mooi gelijke helften hebt. Of, bij een heel kromme, snijd hem eerst in kleinere stukken in plaats van te streven naar lange repen.

3. Bereiden en recepten

Er zijn beslist groentes die veelzijdiger zijn dan komkommer, maar laten we direct een misverstand de wereld uit helpen: er bestaan meer toepassingen dan louter komkommersalade. Daarom bespreken we hieronder, naast diverse rauwe toepassingen, ook enkele (lauw)warme bereidingen: zoetzuur, in komkommersoep, wokken of roerbakken, stoven, grillen en in de oven klaarmaken. Tussendoor geven we enkele van onze beste recepten met komkommer.

3.1 Rauwe toepassingen en salades

Sappig, knapperig en smakelijk: komkommer is rauw uitstekend te genieten. Zelfs gewoon uit het vuistje. Maar een beetje meer aankleding mag natuurlijk ook, zoals in de onderstaande recepten.

• Recept 1: komkommersalade met dille. Bijgerecht voor vier personen. Neem een slakom en meng daarin enkele el mayonaise, een kneepje ketchup en 1 tl dille. Kruid af naar smaak met zout en peper. Neem een kleine komkommer, verwijder de zaadlijsten (zie punt 2 hierboven) en snijd de rest in kleine blokjes. Gebruik een stukje komkommer om de dressing te proeven en voeg eventueel nog een beetje ketchup toe als je ‘m iets zoeter wilt. Meng dan de rest van de komkommer erdoor en serveer. Heerlijk als bijgerechtje bij bijvoorbeeld een romige pastasaus, zoals carbonara.
• Recept 2: raita. Bijgerecht voor vier personen. Neem een slakom en meng daarin enkele el dikke yoghurt (bijvoorbeeld Griekse of Turkse), 2 el munt, fijngesneden, peper en zout. Snijd of schaaf een kleine komkommer in dunne plakjes en meng het geheel. De raita wordt hierdoor wat waterig, maar dat is niet erg – zo eten men hem in India ook. Lekker verfrissend naast een scherpe, kruidige maaltijd uit die streken. Variatie: juist daarom kan een klein snufje cayennepeper er heel smakelijk in zijn.

• Recept 3: tzatziki. Bijgerecht of dipsaus voor vier personen. Snijd een komkommer in de lengterichting door de helft en schraap het zachte binnenste eruit met een lepel. Rasp de rest in een niet te fijne rasp. Doe het in een zeef en druk er zoveel mogelijk vocht uit, met bijvoorbeeld een pollepel. Laat een kwartiertje uitlekken. Ris dan de blaadjes van enkele takjes verse munt. Leg er een paar aan de kant en snijd de rest fijn. Neem 1 knoflookteen (of meer naar smaak) en pers of snijd ze fijn. Pak een fraai serveerschaaltje en doe er 250 gram Griekse yoghurt in. Voeg de komkommer, fijngesneden munt, knoflook, zout en peper toe. Doe er ook 3 el extra vergine olijfolie en 1 el citroensap bij. Roer door en breng eventueel verder op smaak met nog wat zout, peper en/of citroensap. Garneer met de blaadjes munt die je eerder aan de kant had gelegd en serveer. Tzatziki kan heerlijk zijn op stokbrood, als dip, maar ook als sausje bij bijvoorbeeld kebab.
• Recept 4: frisse komkommer-waterkerssalade met radijs. Bijgerecht voor vier personen. Neem een slakom en maak er een dressing in met enkele el extra vergine olijfolie, 1 el balsamicoazijn, 1 tl citroensap, 2 afgestreken tl mosterd, peper en zout. Snijd een klein half (rood) uitje in dunne halve ringetjes en laat ze er 30 minuten in marineren. Kook dan 100 gram doperwten in 4 tot 7 minuten beetgaar in weinig water met een snufje zout en laat ze uitlekken. Rooster enkele handjes pijnboompitten of gehakte walnoten in een pan zonder olie en laat afkoelen. Snijd een halve komkommer in kleine blokjes en een half bosje radijs (ca. 100 gram) in dunne plakjes. Doe ze in de slakom, samen met twee zakjes waterkers (ca. 150 gram) en de doperwten. Meng de dressing erdoor en garneer met de pijnboompitten of walnoten.
• Recept 5: komkommertorentjes met ansjovis. Voorgerecht voor vier personen. Kook 2 eieren tot ze hard zijn, in een minuut of 7. Snijd een komkommer in stukken van een centimeter of 4 à 5 – zodat er een mooi verdeelbaar aantal ontstaat voor het aantal disgenoten. Hol ze voorzichtig uit, bijvoorbeeld met een metalen theelepeltje. Breng een pannetje met water en wat zout aan de kook en blancheer de stukken komkommer daar 1 minuut in. Laat uitlekken. Maak intussen de vulling. Snijd 4 kort afgespoelde ansjovisfilets fijn. Rasp 4 radijsjes of snijd ze in dunne lucifertjes. Pel de eieren en prak ze in een kom. Voeg daar de ansjovis en radijs aan toe, plus enkele el mayonaise, 1 tl mosterd, 1 el verse fijngesneden peterselie, 1 el fijngesneden verse bieslook en wat zwarte peper (eventueel ook wat zout; pas toevoegen nadat je hebt geproefd, vanwege de ansjovis). Vul de torentjes met het mengsel en serveer. Tip: voor wat extra smaak en een fijne jarenzeventigpresentatie afmaken met een plakje tomaat op de torentjes.

3.2 Zoetzuur van komkommer

Zoetzure komkommer is een eenvoudige en snelle bereiding die net wat meer smaak en substantie biedt. Je kunt de groente combineren met tal van kruiden en andere groentes en inmaken als een augurk, maar je kunt ook prima á la minute een zoetzuur klaarmaken en opdienen, zoals bij het recept hieronder.

• Recept 6: eenvoudige atjar van komkommer. Klein bijgerecht voor vier personen. Halveer een halve komkommer in de lengterichting, en dan nog tweemaal, zodat je acht lange repen krijgt. Verwijder het zachte binnenste en snijd de repen in stukken van een paar centimeter lang. Neem je kleinste steelpan en doe er 5 el citroensap en 3,5 el suiker in. Breng aan de kook en laat de suiker oplossen. Haal van het vuur en schep de komkommer erdoor, zodat het zoetzuur de stukjes bedekt. Laat even een kwartiertje intrekken en dien op. Serveertip: bij kruidige, pittige gerechten, zoals nasi of pad thai.

3.3 Komkommersoep bereiden

Het lijkt op het eerste oog misschien onwaarschijnlijk dat je van zo’n waterige groente een goede soep kunt trekken. Je hoeft echter beslist geen komkommerwater te verwachten, en als je dat nog nooit hebt gedaan, kunnen we het je zeker aanraden om het eens te proberen. Voor de beginners geven we een recept voor koude, rauwe komkommersoep, en voor de echte fans volgt daaronder ook nog een recept voor warme komkommersoep.

• Recept 7: koude komkommersoep. Lunch- of voorgerecht voor vier personen. Neem 2 komkommers (ca. 750 gram). Snijd van één komkommer een stukje van zo’n 5 centimeter. Verwijder van de rest de zaadlijsten (zie punt 2 hierboven) en snijd de rest van de komkommers in grove blokjes. Snijd een klein, niet te scherp groen pepertje in stukjes. Snijd ook twee knoflooktenen in stukjes. Doe alles in een blender of keukenmachine en voeg er een flinke snuf zout, wat versgemalen zwarte peper, 250 ml yoghurt, een klein scheutje citroensap aan toe. Doe er ook een handje verse tuinkruiden bij, zoals peterselie en/of dille en/of munt en/of basilicum. Alle combinaties werken; net wat je lekker vindt. Pureer alles tot een gladde soep. Proef of er genoeg zout, peper en citroensap bij zit; eventueel aanpassen. Laat de soep vervolgens minstens 30 minuten afkoelen in de koelkast. Snijd vlak voor het serveren een aantal heel dunne plakjes van het stukje komkommer dat je aan de kant had gezet. Doe de soep in kommen, giet er nog een klein scheutje yoghurt door, leg er de plakjes komkommer op en besprenkel met wat extra vergine olijfolie. Eventueel ook nog garneren met wat fijngesneden bieslook of bosui.
• Recept 8: warme komkommersoep. Lunch- of voorgerecht voor vier personen. Neem twee sjalotjes, snipper ze en laat ze op laag vuur zacht, maar niet bruin worden in een soeppan met een klontje boter of olie. Pak intussen twee komkommers (ca. 750 gram), verwijder de zaadlijsten zoals beschreven bij punt 2 hierboven en snijd de rest in blokjes. Voeg toe en bak kort mee. Kruid met wat zwarte peper en een klein snufje cayennepeper. Voeg 0,5 liter kippen- of groentebouillon toe en breng aan de kook. Bak intussen wat spekblokjes uit (ca. 75 gram), of rooster enkele handjes pijnboompitten. Snijd ook een handje peterselie fijn en snijd een halve rode ui in dunne ringetjes. Maak de soep af met 100 ml dikke room of crème fraîche en garneer met de spekjes of pijnboompitten, de peterselie en de ui. Variatie: doe er ook een avocado door (in de pan doen samen met de komkommer) en vervang de peterselie door koriander.

3.4 Wokken en roerbakken

Komkommer kan prima in de wok, als je het roerbakken maar op de klassieke manier doet: niet te veel in de pan, hoog vuur en niet meer dan enkele minuten. Verwijder eerst de zaadlijsten en snijd de groente in vrij grove stukken. Halve ringetjes werken ook goed, zoals in het recept hieronder.

• Recept 9: pittige komkommer uit de wok. Bijgerecht Oosterse stijl voor vier personen. Snijd een komkommer in twee lange helften. Schraap het zachte binnenste er met een lepel uit. Snijd vervolgens de helften in ronde reepjes, 0,5 tot 1 cm dik. Rasp 1 cm gember en 1 flinke knoflookteen fijn. Snijd 1 lekker pittig rood pepertje in kleine stukjes en enkele stengels bosui in ringetjes. Neem een bakje en meng daar 3 el zoete ketjap, 2 el oestersaus, 2 el limoensap, flink wat zout en peper. Neem een klein pannetje en rooster daarin enkele handjes sesamzaadjes. Verhit wat neutrale olie in een wok. Voeg de gember en knoflook toe en bak kort, ca. 30 seconden, tot ze beginnen te geuren. Doe er dan de komkommer en peper bij. Roerbak 1 minuut op hoog vuur. Voeg het sausje toe en roerbak nog enkele minuten tot het indikt en de komkommer zacht begint te worden. Doe er de bosui en de sesamzaadjes bij en dien direct op.

3.5 Stoven

In Nederland fronst men de wenkbrauwen bij het idee dat je komkommer ook kunt stoven of smoren, maar in andere landen, zoals bijvoorbeeld Suriname en Guyana, is dat concept lang niet zo exotisch. Tip: verwijder wel de schil, die komt bij gesmoorde komkommer vaak niet zo tot z’n recht.

• Recept 10: komkommerstoof met kerrie. Bijgerecht voor vier personen. Laat 100 gram spekreepjes uitbakken. Snipper intussen een ui. Voeg toe als het spek bruin is en laat op laag vuur zacht worden. Schil en halveer een komkommer, verwijder de zaadlijsten en snijd in grove blokjes. Doe de komkommer erbij, voeg 1 el kerriepoeder toe en zwarte peper naar smaak. Laat circa 10 minuten stoven tot de komkommer doorzichtig begint te worden. Eventueel een klein scheutje, naar smaak. Dit bijgerechtje past natuurlijk goed bij exotische schotels, maar ook gewoon naast een Hollands stukje vlees of kip.
• Recept 11: komkommer-tomaatstoof. Bijgerecht voor vier personen. Snijd 1 teen knoflook fijn, snipper 1 ui en snijd 1 pittig groen pepertje in dunne halve ringetjes. Verhit wat olie in een pan en laat de knoflook 1 minuut kleuren. Voeg de ui toe en laat op halfhoog vuur zacht worden. Doe er dan de groene peper, 1 blikje (400 g) tomatenblokjes, 2 el garam masala of kerrie, zout en peper bij. Laat 10 minuten inkoken. Schil en halveer een komkommer, verwijder de zaadlijsten en snijd de rest in blokjes. Voeg toe en stoof nog 5 of 10 minuten, tot de komkommer gaar is.

3.6 Grillen

Als je regelmatig een barbecue of grillpan gebruikt, weet je misschien al dat tal van groentes geschikt zijn om te grillen. Maar heb je ook al eens komkommer geprobeerd? Het kan een leuke en verrassende variatie zijn, zoals in een gevulde groene salade. Of bijvoorbeeld als manier om van recept 1 hierboven een fingerfoodvariant te maken, zoals we hieronder doen.

• Recept 12: gegrilde komkommerdipsticks. Bijgerecht voor vier personen. Bereid de dressing van recept 1 hierboven en serveer het in een leuk schaaltje. Snijd een komkommer in dipsticks, zonder zaadlijsten, zoals beschreven bij punt 2 hierboven. Doe ze in een schaaltje met een paar el olie, zout en peper, en hussel even door, zodat ze gelijkmatig bedekt zijn. Grill ze in enkele minuten op een flink hete barbecue of grillpan, tot de groente gaar is. Tip: probeer niet koste wat het kost al te fraaie grillstrepen te maken, want dat geeft al snel een bittere bijsmaak. Zeer geschikt naast bijvoorbeeld een klassieke barbecuemaaltijd.

3.7 Gevulde komkommer uit de oven bereiden

Deze groente is prima geschikt om te vullen en in de oven te bereiden. Het is in dat opzicht eigenlijk net courgette, ook omdat je het met tal van smaken kunt combineren. We geven je vast een voorzetje met het eenvoudige recept hieronder.

• Recept 13: gevulde komkommer uit de oven. Voor- of bijgerecht voor vier personen. (Of, in dubbele hoeveelheden met wat rijst en salade ernaast, een hoofdgerecht.) Snijd een komkommer in twee even lange stukken en halveer die in de lengterichting. Schraap er vervolgens met een lepel het zachte binnenste uit, zodat je als het ware vier bootjes (of kano’s) krijgt. Kook ze een paar minuten in water met een snuf zout en laat ze uitlekken. Verwarm intussen de oven voor op 200 graden en vet een ovenschaal in waar de vier stukken in passen, liefst met zo weinig mogelijk ruimte over. Scheur een witte boterham of een handje paneermeel en doe het samen met wat melk en 1 ei in een mengkom. Roer door tot het een egale massa is. Doe er 1 tl gehaktkruiden, wat zwarte peper, 1 klein, heel fijngesneden uitje, een klein kneepje ketchup en 250 gram half-om-halfgehakt bij en kneed alles tot een mooi geheel. Doe de komkommerstukken in de ovenschaal en vul ze met het gehaktmengsel. Bestrooi met wat paneermeel en leg er her en der een klein klontje boter op. Schuif het in de oven en laat het in circa 25 minuten gaar en bruin worden. Bestrooi het vlak voordat je het serveert met wat fijngesneden verse peterselie.

4. Tips en variaties

• We krijgen vaak de vraag: hoeveel weegt een komkommer? Het gewicht van een typische supermarktkomkommer is al snel een gram of 400. Da’s meestal voldoende voor een bijgerecht of salade voor vier personen.
• Komkommer bewaren gaat het beste buiten de koelkast, op een koele, droge en donkere plaats. Zo blijft de groente doorgaans gemakkelijk een week goed; voorverpakte exemplaren zelfs nog langer. Komkommer moet je niet in de koelkast bewaren. Omdat het eigenlijk tropische vruchten zijn, houden ze niet van kou. In de koelkast worden ze slap en smakeloos.
• Houd je niet een hele, maar slechts een stuk van een komkommer over? Geen probleem. Laat om de rest wel de schil zitten. Dek het snijvlak niet af met vershoudfolie, maar laat het gewoon indrogen. Zo blijft de groente nog enkele dagen houdbaar buiten de koelkast. Als het snijvlak daarna zoals verwacht is ingedroogd, snijd je er gewoon eerst een dik plakje af voordat je de rest verwerkt.
• Wil je een nog langere houdbaarheid? Dan kun je komkommer invriezen. Wel eerst kort blancheren, 3 minuten, of op een andere manier garen, zoals wokken, grillen, of iets dergelijks. (Als je de groente rauw invriest, houd je na het ontdooien namelijk alleen een papperig prutje over.) Zo blijft het tot wel een jaar houdbaar in de vriezer.
• Zelf komkommer kweken is uitstekend mogelijk. Van oorsprong houdt de komkommerplant van veel warmte, van het soort dat je in Nederland eigenlijk alleen in een kas krijgt. Er zijn tegenwoordig echter ook rassen die ook in een beetje goede warme zomer prima buiten gedijen. Enkele tips: de zaden ontkiemen het liefst in een warme omgeving, dus je kunt het beste binnen zaaien. Dieven is aan te raden bij lage zijscheuten, omdat je plant dan een betere, krachtigere hoofdstengel krijgt. Verder is dieven en snoeien niet nodig om een grotere oogst te krijgen. Eén enthousiast groeiende komkommerplant kan namelijk tot wel tientallen komkommers opbrengen in een zomer, hetgeen voor de meeste kleine gezinnen best volstaat. En wat betreft het oogsten: zelf gekweekte komkommers van supermarktformaat zijn niet te genieten. Liever dus een stuk vroeger oogsten: idealiter al als ze 10 tot 15 centimeter lang zijn, en uiterlijk als ze de 20 centimeter bereiken. Vroeger oogsten zorgt trouwens ook voor een hogere vruchtproductie.

---

Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is vermenigvuldiging verboden.

---