Is gezond eten duur?

Er zijn talloze goede en minder goede smoesjes te bedenken om ongezond te eten. In de categorie “erg slechte smoesjes” springen er drie uit:

1. Gezond eten duurt langer om klaar te maken
2. Gezond eten is minder smakelijk
3. Gezond eten is duurder

In dit artikel behandelen we punt drie. Voor de eerste twee verwijzen we je graag door naar de rest van onze website (ja, groente is gezond!). Hierbij bespreken we uiteraard ook waar en hoe je aan betaalbaar gezond voedsel kunt komen.

Is gezond eten duur? Het ontstaan van de mythe en de instandhouding ervan

Velen denken dat gezond eten duurder is dan ongezond eten. Dat is niet waar. Waar komt deze hardnekkige mythe dan vandaan?

Wellicht is het om te beginnen nuttig om te kijken naar wat “gezond eten” dan precies is. Enkele simpele vuistregels. Gezond is wel/niet:

Gezond	Ongezond
Onverzadigde vetten	verzadigde vetten
Matige vleesconsumptie, vleesvervangers	veel (rood) vlees
Water, koffie, thee	suikerhoudende (fris)dranken en alcohol
Groente, fruit, brood	snacks, gefrituurd eten
Zelf bereid eten	kant-en-klaarmaaltijden

Dit overzicht is natuurlijk wat simplistisch, maar de oplettende lezer is wellicht al direct een patroon opgevallen: het eten in de eerste kolom is niet enkel gezonder, maar vaak ook goedkoper!

Vanzelfsprekend zijn hier kanttekeningen bij te plaatsen. Met een dieet van diepvriespizza’s en blikken maaltijdsoep heb je een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding te pakken, althans wat betreft calorieën. Maar het hoeft niet goedkoper te zijn dan gezond eten. Voor een euro heb je al een zak appels of aardappels of een kilo diepvriesgroente in huis. En bijvoorbeeld vlees is vaak nogal duur. We hebben 100-125 gram eiwitbronnen per dag nodig. Dat kan ook van peulvruchten (goedkoop), eieren (goedkoop) en dergelijke komen, maar Nederlanders eten gemiddeld al 106 gram vlees per dag. Dat kan best op een gezonde én goedkope manier minder.

Waar komt dan het idee dat gezond eten duurder is vandaan? Het lijkt wel omgekeerde wereld: dat ongezond eten erg goedkoop kan zijn, zou dan betekenen dat gezond eten automatisch duurder is. Dat is natuurlijk niet logisch.

Verder kan het komen door andere bronnen die onze perceptie beïnvloeden. Snacks en kant-en-klaarmaaltijden zijn erg vaak in de aanbieding, en voor bijvoorbeeld frisdrank wordt uitgebreid geadverteerd. Ook fastfoodketens adverteren vaak, en dan is vaak de boodschap dat hun eten erg goedkoop is. Omgekeerd wordt er voor biologisch en ander “gezond” (dieet)voedsel ook wel veel geadverteerd, maar daarin is het nooit de boodschap dat het goedkoop is. Logisch, want dat is vaak ook schreeuwend duur.

Het schadelijke effect van ‘superfoods’ en andere marketingonzin

Als er voor zogenaamd “gezond” voedsel wordt geadverteerd, gaat het zelden om een nuchtere aardappel, een bescheiden banaantje of een nederige wortel. Integendeel: het zijn vreemde snackgroenten- en fruit, dieetmaaltijden en, meest recent, ‘superfoods’ die in de schijnwerpers staan. Dat is prima, ware het niet dat er vaak een valse tegenstelling wordt gecreëerd, namelijk dat deze voedingsmiddelen gezonder zouden zijn dan bijvoorbeeld de standaard twee ons groente en fruit.

Uit marketingoogpunt is dat logisch, want anders zou men de meestal exorbitante prijzen voor dat soort producten niet betalen. Maar uit gezondheidsoogpunt is het beslist laakbaar, omdat het beeld wordt neergezet dat gewoon gezond voedsel niet zo gezond is, en/of dat je erg veel geld moet uitgeven voor gezond eten.

Illustratief voorbeeld in dezen is de boerenkoolhype in de VS. In Nederland kennen we deze groente natuurlijk allang, maar daar is het wat minder algemeen. Vandaar dat één of andere slimmerik de kans heeft gezien om het in de markt te zetten als ‘superfood’, uiteraard met een bijbehorende superprijs.

Binnenshuis versus buitenshuis eten

Buiten de deur eten is vrijwel altijd duurder dan binnenshuis eten, maar het is toch aannemelijk dat onze prijsperceptie in de supermarkt wordt beïnvloed door (reclames voor) buitenshuis eten.

Het is immers tamelijk plausibel dat ongezond eten vrijwel altijd goedkoper is dan gezond eten als je uit eten gaat. Denk bijvoorbeeld aan de snackbar of aan andere fastfoodrestaurants en –ketens. Daar is in elk geval gemakkelijk, zeer betaalbaar maar helaas ook vaak minder gezond eten te krijgen.

Goedkoop is duurkoop

Voor weinig geld kun je veel ongezonde calorieën kopen. Een sportschoolabonnement of ziekte die je daardoor moet financieren is echter vaak nogal duur. Afgezet daartegen is het oude adagium dus ook hier waar: goedkoop is duurkoop!

Totale uitgaven aan gezond eten

Het CBS heeft in 2012 een studie gedaan naar onder meer de prijs van eten en ons uitgavenpatroon, in samenwerking met het Voedingscentrum. Het blijkt bijvoorbeeld dat we in 60 jaar tijd 50% minder aardappelen en ruim 10% minder groente zijn gaan eten, terwijl de consumptie van vlees tweeënhalf maal en die van kaas drieënhalf maal hoger is geworden.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat we tegenwoordig van ons totale budget voor eten en drinken 26% besteden aan vlees en vis. Dat is ruim meer dan aan aardappelen, groente en fruit: 19%. Verder gaat er nog een belangrijk gedeelte van het geld naar brood en andere graanproducten (21%) en naar sauzen, kruiden en kant-en-klaarmaaltijden (samen 10%).

Merk op dat vlees en vis, waar we vaak al teveel van eten (zie boven), dus samen ruim een kwart van het budget opslokken.

Interessant is ook dat door de jaren heen de uitgaven aan voedsel als percentage van het totale huishoudbudget fors zijn geslonken. Ook hier weer is dus de perceptie kennelijk belangrijker dan de feitelijke waarheid, want als gezond eten echt zo duur was zouden we intussen ofwel bijzonder veel ongezonder zijn gaan eten (wat best meevalt), ofwel moet je constateren dat het eigenlijk helemaal niet zo duur is, wat waarschijnlijk dichter bij de waarheid ligt.

Hoe en waar vind je goedkoop gezond eten?

Op de markt, in de toko en bij de groenteboer zijn vaak voor zeer zachte prijzen groente en fruit te koop. In de supermarkt is het vooral zaak goed op te letten en te profiteren van aanbiedingen. Vaak is daarbij dan ook nog eens mooi meegenomen dat je zo prima varieert. Verder is diepvriesgroente en groente in pot of blik vaak goedkoper dan verse alternatieven, hoewel dat niet altijd zo hoeft te zijn. Voor de gezondheid maakt dat door de bank genomen niet uit, dus we kunnen warm aanbevelen om simpelweg zoveel mogelijk groente voor je euro’s te kopen.

Verder moet je simpelweg een beetje opletten. Voorgesneden groente en fruit zijn bijvoorbeeld erg gemakkelijk, maar ten opzichte van het ongesneden product ook vooral erg duur. In grotere porties inkopen is ook vaak goedkoper; door goed te plannen of de vriezer optimaal te gebruiken kun je daar vaak prima op inspelen. Tip: heb je nog meer tips? Deel ze hieronder bij de reacties!

Conclusie: is gezond eten duur?

Nee, gezond eten hoeft niet duur te zijn. Het is zonder uitgebreid onderzoek wel lastig om aan te tonen dat gezond eten goedkoper is dan ongezonde alternatieven. Maar ook met een kleine beurs is het prima te doen om gezond te eten. Wie de prijs van eten gebruikt om ongezonde keuzes te rechtvaardigen moet zich wellicht nog eens achter de oren krabben.

---

Op dit artikel rust auteursrecht. Zonder onze toestemming is vermenigvuldiging verboden.

---